O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

• erkin 
(sof, yoki takomillashgan) raqobat. U baholarni aniqlashda erkin 
musobaqalashishning mavjudligi bilan xarakterlanadi; 
• monopolistik raqobat. 
Bunda 
to'liq 
almashtirilishi 
mumkin 
bo'lm 
agan 
xilm 
a-xil 
tovariar 
guruhini 
ishlab 
chiqaruvchi 
XYuSlarning musobaqalashishi amalga oshiriladi; 
• oligopolistik raqobat. 
Bu ko'p bo'lmagan ishlab chiqaruvchilar 
raqobat bozoridan iborat; 
• 
monopolistik 
bozor. 
Bunday 
bozor 
tovarlaming 
bahosini 
o'rnatishda bir xo'jalik sub’ekti hukmronlik qiladigan bozordir. 
Bozor 
iqtisodiyotida 
marketing-baho 
strategiyasining 
moliyaviy 
jihatlari shakllantirish shakl va sharoitlarining ko'p turliligi bilan 
xarakterlanadi. Bu o'z tovarini realizatsiya qiluvchi xo'jalik yurituvchi 
sub’ektlar 
iqtisodiy 
nuqtai-nazardan 
nimadan 
iborat 
ekanligiga 
va turli bozorlarda shu tovarlarni iste’mol qilish imkoniyatining 
qandayligiga bog‘liq. 
Baholarni shakllantirishning u yoki bu strategiyasi, yoki ularning 
turli kombinatsiyalarini qoMlash tovarlarni realizatsiya qiluvchilarning 
egalariga 
(mulkdorlariga) 
ko‘zda 
tutilgan 
pul 
tushumlariga 
ega bo'lishni va shu asosda zaruriy moliyaviy fondlarni muvaffaqiyatli 
shakllantirishga imkon beradi. 
NAZORAT UCHUN SAVOLLAR 
• Baho deb nimaga aytiladi? 
• Bozor iqtisodiyoti sharoitida bahoning asosi sifatida nima 
maydonga chiqadi? 
• Baho qanday funksiyalami bajaradi? 
• 
Bahoning 
o‘lchov(chilik) 
funksiyasining 
mazmuni 
nimadan 
iborat? 
• Baho hisob-nazorat funksiyasining asosiy vazifalari nimalardan iborat? 

---

109 
• Bahoning taqsimlash funksiyasi nimalar bilan xarakterlanadi? 
• Bahoning tartibga solish funksiyasiga tegishli boMgan xarakterli 
belgilar nimalardan iborat? 
• Qanday holatlarda baho ijtimoiy funksiyani bajaradi? 
• 
Qanday 
hollarda 
bahoning 
rag 
batlantituvchi 
funksiyasi 
namoyon boladi? 
• 
Baholarni 
qanday 
belgilarga 
ko‘ra 
klassifikatsiya 
qilish 
mumkin? 
• Aylanmaga xizmat qilish xarakteri bo'yicha baholar qanday 
farqlanadi? 
• Ulgurji baho deb nimaga aytiladi? 
• Qanday baho chakana baho deyiladi? 
• Qay hollarda sotib olish baholari qo’llaniladi? 
• Qurilish mahsulotlarining bahosi qanday qiymatlarda to’lanadi? 
• O'rnatilishi (belgilanishi)ga qarab baholaming qanday turiari 
mavjud? 

---

110