Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

Yapon shamlari grafikda nimani ko‘rsatadi? 
 
Shamning tanasi ochilish va yopilish narxlari bilan chegaralangan oq (yashil) 
yoki qora (qizil) to‘g‘ri to‘rtburchakdan iborat. To‘rtburchakning tepa va past 
qismidagi vertikal chiziqchalar yuqori va quyi “soyalar” deb ataladi.

agar to‘rtburchak oq rangda bo‘lsa, demak, aksiyalar savdosida ularning 
yopilish narxi ochilish narxiga qaraganda yuqori bo‘lgan; 

agar qora bo‘lsa – yopilish narxi ochilish narxiga qaraganda past bo‘lgan. 
Ayrim hollarda shamning tanasi bo‘lmaydi. Bu holat doji (Doji) deb ataladi. 
“Doji” – yakka sham shaklidagi kombinatsiya namunasi bo‘lib, aksiyaning ochilish 
va yopilish narxi bir xil bo‘lgandagi holatni aks ettiradi. Xaridorlar aksiyalarning 
yopilish narxi ularning ochilish narxidan yuqori bo‘lishi uchun sotuvchilarga yetarli 
darajada bosim o‘tkazolmagan, sotuvchilar esa aksiya narxining ochilish narxidan 
siljitishni uddalay olmagan taqdirda, shamning “doji” holati bozor ishtirokchilari 
ongida hukm surayotgan beqarorlik, jur’atsizlikni aks ettiradi.
Professional treyderlar endi bozorga kirib kelayotgan o‘yinchilarga bozorning 
tahlili uchun murakkab chiziqli grafiklarni emas, aynan yapon shamlarini tavsiya 
qiladilar, chunki shamlarni vizual ilg‘ash va olinadigan ma’lumotlarni tushunish 
osonroqdir.
Yapon shamlarini qanday “o‘qish” kerak? 
Yapon shamlarini tahlil qilish 
bozordagi kelgusi tebranishlarni oldindan bashorat qilishga yordam beruvchi 

---

244 
muayyan modellarni aniqlashni nazarda tutadi. Shartli ravishda barcha modellarni 
trendning ortga qaytish kombinatsiyasi va trendni davom ettirish kombinatsiyasi 
modellariga ajratish mumkin. Ular treyderlar (savdoda ishtirok etuvchilar) orasida 
yetarli darajada yuqori aniqlikda signal berishi bilan juda ommalashgan. Bunday 
patternlar(modellar)ning soni birmuncha ko‘p va har biri o‘ziga xos nomga ega: 
Doji, Bolg‘a va Dorga osilgan odam, Tonggi yulduz, Tungi yulduz, Uchayotgan 
yulduz, Qora bulut pardasi, Xarami va Xarami Xochi, Buterbrod, Tashlandiq bola. 
Har bir model alohida ahamiyatga ega bo‘lib, treyderga bitimlarni ochishda 
foydalanish mumkin bo‘lgan bozor o‘zgarishlaridan dalolat beradi.