Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

7.7
Trend turlari va shakllari. Yapon shamlari turlari va modellari
Qimmatli qog‘ozlar bozorida turli xildagi qimmatli qog‘ozlar oldi-sotdi 
operatsiyalari amalga oshiriladi. Operatsiyalar chog‘ida qimmatli qog‘ozlarning 
narxlari doimo o‘zgaruvchan tendentsiyaga ega bo‘ladi. Narxlarning o‘zgarishi 
natijasida trendlar hosil bo‘ladi. 
Trend
– bu baholarning, ya’ni fond bozoridagi qimmatli qog‘ozlarning oldi-
sotdisida belgilanadigan baholarning muayyan yo‘nalaishlar bo‘yicha o‘zgarishidir.
Trendlar davom etish muddatiga ko‘ra: 
1. Uzoq muddatli (birlamchi) trend, ya’ni bunda qimmatli qog‘ozlar narxi 
uzoq muddat (1 yil xatto undan ortiq) o‘zgarishi kuzatiladi. 
2. Yonlanma (ikkilamchi) trend – bozorining asosiy tendentsiyasi harakatini 
to‘g‘irlovchi (korrektiruyushchiy) trend hisoblanadi. 
3. Kichik trendlar – narxlarning kunlik o‘zgarishi, tebranishdir. 
Trendlar narxlarning harakati yo‘nalishiga ko‘ra: 
1)
O‘suvchi yoki “buqa” lar trendi. 
2)
Pasayuvchi yoki “ayiqlar” trendi. 

---

235 
3)
Gorizontal trendyoki flet. 
1. O‘suvchi yoki “buqalar” trendi (uptrend, upward, bullish trend) shunisi 
bilan xarakterlanadiki, bozordagi tebranishlarning past narxlari ko‘tarila boshlaydi. 
O‘suvchi yoki “buqalar” trendi 
Ko‘tariluvchi (o‘suvchi) trendda bizga pastdan chegara belgilashimiz juda 
muhimdir, chunki bunday holatda stavkalar narxlarning ko‘tarilishiga qo‘yiladi.
Narxni pastda chegaralovchi chiziqni kesishuvi, narxlar ko‘tarilgandagi trend 
so‘nayapti yoki umuman yo‘nalishini o‘zgartirmoqda deb signal beradi. 
Narxlarni pastdan chegaralab turuvchi to‘g‘ri chiziq qo‘llab-quvvatlovchi 
chiziq deb ataladi. (support line) 
2. Pasayuvchi yoki “ayiqlar” trendi (downtrend, downward, bearish trend) 
bozorda maksimal tebranuvchi narxlar pasaya boshlashidan vujudga keladi. 
Quyidagi rasmda ifodalangan.