O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti



Download 2,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/163
Sana31.12.2021
Hajmi2,12 Mb.
#279679
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   163
Bog'liq
Nutq ostirish nazariyasi va metodikasi

kobiliyati  va  ko’nikmalarini  egallash;  badiiy  asarni  tahlil  kila  olish  va  uni  ijro 
etishni  bilish;  bolalarda  lug’at  boyligini  rivojlantirish,  talaffuz  ko’nikmalarini, 
grammatik jihatdan to’g’ri nutqni shakllantirish maksadida ularning nutqiy faoliyatini 


 

yo’lga  ko’yish  hamda  bolalarning  bir-birlari  bilan  hamda  boshka  shaxslar  bilan 
muloqotlarini tashkil etish ko’nikmalarini  o’zlashtirish. 
 
Nutqni  rivojlantirish  metodikasini  o’kitish  zamonaviy  ona  tili  (o’zbek,  rus  tillari  va 
boshk.)  kurslariga,  adabiyotshunoslik  asoslarini  o’zida  jamlagan  bolalar  adabiyotiga,  umumiy, 
bolalar  va  pedagogik psixologiyaga, umumiy  va  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  pedagogikasiga 
tayanadi. 
Kursni o’kish so’nggi yillardagi ilmiy tadqiqotr yakunlari, turli o’quv muassasalarida dars 
berish  tajribalarini  umumlashtirish  va  mualliflarning  sinov  ishlari  natijalari  asosida  tashkil 
etiladi. 
Kursning  mazmuni  va  uni  amalga  oshirishning  yetakchi  ђoyalari  sifatida  quyidagilar 
chikadilar: 

  Bolaning  kadr-kimmatini  va  uning  o’ziga  xosligini  tushunish,  bola  nutqini  «yakin 
rivojlanishi  hududi»ga  karab  rivojlantirishni  ko’zda  tutgan  holda  rivojlantirish 
xususiyatlarini hisobga olish; 

  Pedagogik  muloqotning  bola  bilan  emotsional  aloka  o’rnatishga,  u  bilan  dialogik 
hamkorlik qilishga yo’naltirilganligi; 

  Maktabgacha  yoshdagi bolalarga nutqni maxsus o’rgatishning asosini kommunikativ 
yondashuv  tashkil  etishi  lozim  bo’lgan  nutqiy  faoliyat  tuzilmasi  doirasida  amalga 
oshirilayotgan ijodiy jarayon sifatidagi ahamiyatini tan olish. 
 
Kursni  o’zlashtirish  uchta  komponent:  motivatsiya,  nazariya  va  amaliy  tayyorlik 
umumiyligi  sifatida  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  nutqini  rivojlantirishga  doir  ishlarga  kasbiy 
tayyorgarlik shakllanishini ta’minlaydi. 
Nutqni  rivojlantirishga  oid  ishlarga  kasbiy  tayyorlik  shakllanganligi  mezoni  sifatida 
quyidagilar chikadilar: 

  Nutqni  rivojlantirish  kursini  o’rganish  va  bolalar  bilan  ishlashga  mas’uliyat  bilan 
yondashish;   

  Bolalar nutqini rivojlantirish mexanizmi va xususiyatlari, nutqiy faoliyatning nazariy 
asoslari,  yakka  tartibda  nutqiy  rivojlanishni  dignostika  qilish  tamoyillari  va 
metodikasi,  nutqning turli kirralarini rivojlantirish  metodlari va  vositalarining o’ziga 
xos xususiyatlari haqidagi bilimlarning to’likligi va izchilligi; 

  Bolalarning  nutqiy  muloqoti  natijalarini  mos  ravishda  tahlil  qilish  hamda  baholash, 
bola  nutqiga  pedagogik  ta’sir  ko’rsatishning  makbul  tizimini  tanlash  va  ko’llashga 
kodirlik.    
 
Maksad  va  vazifalar  kursni  kuyida  tarzda  tuzgan  holda  amalga  oshiriladi:  birinchi  to’rt 
jildda  metodikaning  nazariy  asoslari  ko’rib  chikilgan,  uning  ilmiy  fan  sifatidagi  o’ziga  xosligi 
ko’rsatilgan,  oliy  o’quv  yurti  kursi  vazifalari,  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  nutqini 
rivojlantirishga  oid  ishlarga  kasbiy  tayyorlik  tushunchasi  mohiyati,  nutq,  nutqiy  faoliyat 
ontogenezi haqidagi zamonaviy tasavvurlar, shuningdek hozirgi bosqichda metodikaning fan va 
uning  dolzarb  muammolari  sifatidagi  kiskacha  tarixi,  maktabgacha  tarbiya  muassasalarida 
bolalar  nutqini  rivojlantirishga  doir  ishlarning  maksadi,  vazifalari,  mazmuni  va  shakli 
xususiyatlari  ochib  berilgan.  Maktabgacha  yoshdagi  bolalar  bilan  muloqot  o’rnatishning  o’ziga 
xos  jihatlarini  ochib  berish  hamda  bolalar  nutqini  rivojlantirish  uchun  ular  bilan  muloqotni 
to’g’ri tashkil etish ahamiyatini asoslashga alohida o’rin berilgan. 
So’ngra metodik mavzularga o’tiladi. Ularda bolalar nutqining til elementlarini turli yosh 
bosqichlarida  o’zlashtirish  sifatidagi  o’ziga  xosliklarini  tavsiflashga  jiddiy  e’tibor  berilgan. 
Metodik mavzularning mavzusi va izchilligi ruhiy jarayon sifatida muloqotni yuzaga keltiruvchi 
nutqning (ravon nutq shaklida) bolada yaxlit bir holat sifatida (lug’at, grammatik kurilish, tovush 
tizimi)  rivojlanishi  bilan  bog’liqdir.  Ilk  yoshlarda  keyingi  bosqichlarda  nutqni  rivojlantirish 


 

poydevori  yaratiladi,  shuning  uchun  ilk  yoshdagi  bolalar  nutqini  rivojlantirish  boshka  metodik 
mavzulardan oldin ko’rib chikiladi. 
Nutqni  shakllantirishning  muhim  vositasi  bo’lgan  badiiy  adabiyot  bola  nutqini 
rivojlantirishda  alohida  o’rin  tutadi.  Bolalarning  ushbu  san’at  turini  kabul  qilishidagi  o’ziga 
xosliklar,  bolalar  bog’chasida  kitob  yordamida  amalga  oshiriladigan  ishlar  mazmuni  va 
metodikasi tegishli mavzuda ochib beriladi. 
Bolalar  bog’chasida  bolalar  nutqini  rivojlantirishga  oid  ishlar  tizimi  doirasida 
savodxonlikka  o’rgatish  masalalari  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  tomonidan  nutqni 
tushunishning  ruhiy  jihatlari  bilan  uzviy  bog’liq  bo’lgan  ishlarning  o’ziga  xos  mazmun  va 
metodikaga egaligi bois dasturning alohida bo’limidan joy olgan. 
Kurni  o’rganishda  «Maktabgacha  yoshdagi  bolalar  nutqini  o’rganish  metodikasi»ga 
sezilarli  o’rin  berilgan.  Talabalar  bolalar  nutqining  rivojlanlanligini  diagnostika  qilish  asoslari 
bilan  tanishadilar  va  laboratoriya-tadkikot  amaliyotini  bajarish  jarayonida  bunday  ish 
ko’nikmasiga ega bo’ladilar. 
So’nggi  ikki  mavzu  maktabgacha  tarbiya  muassasalarida  va  oilada  bolalar  nutqini 
rivojlantirishga  oid  ishlarni  tashkil  qilish  hamda  unga  metodik  rahbarlik  qilish  masalalariga 
baђishlangan. 
Nutqni  rivojlantirish  metodikasi  kursini  o’kitish  uni  nazariy,  amaliy,  laboratoriya 
Mashg’ulotlari,  o’quv  va  ilmiy-nazariy  konferentsiyalar  bilan  birgalikda  ko’shib  olib  borishni 
ko’zda tutadi. 
 

Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish