O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Poliz qo’ng’izi yoki epilyaxna – Epilachna chrysomelina (qo’ng’izlar turkumining, koksinellidlar – Coccinellidae oilasiga mansub).

Qo’ng’izi o’zi yashagan yerda turli o’simlik qoldiqlarining ostida qishlab chiqadi. Ayrim hollarda uni qamish poyasida ham topishgan. Bahorda qo’ng’iz-larning uyg’onishi ancha cho’ziladi va poliz ekinlarini ko’ka-rish davriga to’g’ri keladi. Qo’ng’izlari ekinlarga uchib o’tib qo’shimcha oziqlanadi; o’simlik barglarining ust tomoniga 20-50 tadan g’uj qilib tuxum qo’yadi. Yana 3-5 kundan keyin ulardan lichinkalar chiqadi va barg to’qimalarini qirtishlab oziqlanaboshlaydi. Lichinkalar 15-25 kun mobaynida uch marta po’st tashlab rivojlanadi. Ikkinchi yoshidan boshlab bargni kemirib teshiklar hosil qiladi; barg tomirlarini-gina qoldiradi. So’nggi po’st tashlaganidan keyin barg orasida g’umbakka aylanadi. Yana 8-10 kundan keyin undan yangi avlod qo’ng’izi uchib chiqadi. O’rta Osiyo sharoitida poliz qo’ng’izi yiliga uch avlod berib rivojlanadi. Bahorda qo’n-g’izlarni uyqudan chiqish muddati cho’zilganligi sababli av-lodlar bir-biriga chalkashib bir vaqtning o’zida zararkunan-daning turli shakllarini uchratish mumkin bo’ladi. Uchinchi avlod qo’ng’izlari qishki uyquga ketadi. Poliz qo’ng’izining o’zi va lichinkalari qovun, tarvuz, qovoq va bodring ekinlarini shikastlovchi oligofag bo’lib hisoblanadi. Zararkunanda ko’payganida o’simlik bargsiz bo’libgina qolmay, uning sapcha hosili ham shikastla-nadi. Buning natijasida u tez chirib ketadi. Ayrim yillari o’z vaqtida himoya tadbirlari ko’rilmagan Surxandaryo viloya-tining qovun paykallarida o’simliklarning nobud bo’lishi hisobiga, hosildorlik 60-70% ga kamayganligi ma’lum bo’l-gan (N.A. Glushenkov, X. Egamberdiyev, 1965 y.).