O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Kurash choralari.Zararli xasvaga qarshi agrotexnik, seleksiya, biologik hamda kimyoviy kurash tizimi tavsiya etilgan.

G’alla bitlari. Tengqanotlilar (Homoptera) turkumi-ning, Bitlar (Aphididae) oilasiga mansub. G’allalilarga zarar yetkazadigan Bitlar orasida ko’chmanchi bo’lmagan, ya’ni faqat g’alla o’simlikdari bilan oziqlanib rivojlanadigan va ko’chmanchi, o’zga o’simliklar bilan bog’liq bo’lgan turlari mavjud. Birinchilariga: oddiy g’alla shirasi (SchizaphisgraminumRond.), arpa shirasi (BrachycolusnoxiusMordv.) va katta g’alla shirasi (SitobionavenaeF.) kiradi. Bulardan tashqari g’alla ekinlarida: cheremuxa - g’alla shirasi (RhopalosiphumpadiL., hamda (ayniqsa makkajo’xorida suli, yoki makkajo’xori shirasi (Rh. MaidisFitch) aniqlangan.

Ko’proq ziyonga ega bo’lgan oddiy g’alla shirasi O’zbekistonning cho’l zonalarida keng tarqalgan tur bo’lib, ayniqsa kuzgi va bahorgi bug’doyni, javdar, suli, tariq va sholi, hamda makkajo’xori, oq jo’xori va ko’p yillik g’alla o’tlarini shikastlaydi. Zararkunanda kuchli rivojlanganida koloniyalar hosil qiladi. Barg va novdalaridan to’qima shirasini so’rishi natijasida o’simliklar zaiflashadi, barglar rangi sarg’ayadi, burishadi va quriydi. Yoshligidan kuchli zararlangan o’simliklar boshoq chiqarmaydi. Ko’chib yuradigan Bitlarga esa turli xil o’simliklar bilan oziqlanish xosdir. Bunday Bitlardan yozda g’alla ekinlari bilan oziqlanib kuzda esa oziqlanib tuxumini buta daraxti po’sloqlarining ostiga qo’yadigan oddiy buta shirasini (RhopalosiphumpadiI.) ko’rsatish mumkin. Katta g’alla shirasi, oddiy g’alla shirasi va buta shirasi boshoqli o’simliklar bargida, poyasida va boshog’ida ochiq holda yashaydi. Arpa shirasi esa (qisman oddiy g’alla shirasi ham) boshqalardan farq qilib, barglarda ochiq holda yashamaydi, balki boshoq tubidagi barglarning nayi ichiga kirib olib hayot kechiradi. Zararlangan o’simliklar 10-15% hosildorlikni yo’qotadi.