O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti tarixshunoslik va manbashunoslik kafedrasi arxivshunoslik fanidan ma’ruza matni tuzuvchi: Yakubov Akmal Saydirasulovich

Arxiv hujjatlaridan foydalanishning 

maqsadlari 

---

64
Hozirgi kunda arxivdagi hujjatlardan ilmiy, xo’jalik, targ’ibot va tashviqot,

o’quv-tarbiya maqsadlarida, shuningdek fuqarolarning ijtimoiy-huquqiy va mulkiy 
manfaatlarini qondirish maqsadida foydalaniladi.
Olimlar arxivlardagi hujjatlardan ilmiy maqsadlarda foydalanib, dolzarb 
ilmiy muammolarni yechishlari mumkin. Arxiv manbalari ayniqsa tarix fanining
rivojlanishi uchun g’oyat muhimdir. Tarix fanining ilmiy xulosalari asosan arxiv 
hujjatlarida keltirilgan faktik materiallarni o’rganish, ularni tahlil etish va
umumlashtirish asosida yuzaga keladi. Arxivlardagi hujjatlarga faqatgina 
tarixchilar emas, balki tilshunos va adabiyotshunoslar, san’atshunoslar, me’morlar,
biologlar, mediklar hamda boshqa fan va madaniyat vakillari murojaat qiladilar. 
Arxiv hujjatlaridan xalq xo’jaligini rivojlantirish maqsadida ham
foydalaniladi. Arxiv materiallari iqtisodiyotni tashkil etish va boshqarishda, sanoat, 
transport, qishloq xo’jaligi va boshqa sohalarni yuksaltirishda muhim o’rin tutadi.
Arxivlar adabiyot va san’atning rivojiga ham katta hissa qo’shmoqdalar. 
Yozuvchilar, rassomlar, me’morlar, kino va teatr xodimlari kitoblar, maqolalar,
ocherklar, ssenariylar yozishda, me’morchilik obidalarini ta’mirlashda, asarlar 
to’plamini yaratishda arxiv hujjatlardan keng foydalanmoqdalar.
Arxivlar maktab va maorif sohasida ham muhim ishlarni amalga oshirishi 
mumkin. Hujjatlardan tarix darslarida foydalanish o’quv jarayonining samarasini
oshiradi. Arxiv hujjatlaridan maktabda o’lkashunoslik ishlarini tashkil etishda 
foydalanish mumkin. Oliy o’quv yurtlarida tarix darslarida arxiv materiallaridan
keng foydalanish maqsadga muvofiqdir. Hujjatlardan foydalanish darslarni 
jonlantiradi,
talabalar 
olayotgan
bilimlarni 
mustaxkamlaydi,
yoshlarda 
vatanparvarlik tuyg’ularini shakllantiradi.
Arxiv hujjatlari fuqarolarning ijtimoiy-huquqiy ehtiyojlarini qondirishga 
xizmat qiladi.

Arxi
v

hujj

atlaridan foydalanishning quyidagi shakllari mavjud:

1.

arxiv ma’muriyatining tashabbusi bilan

tashkilot va muassasalar hamda jamoatchilikni mavjud hujjatlar haqida 
xabardor qilish;
2. arxiv materiallarini nashr etish; 
3. arxivlar o’quv zallarida tadqiqotchilarning hujjatlardan foydalanishi;