O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti tarixshunoslik va manbashunoslik kafedrasi arxivshunoslik fanidan ma’ruza matni tuzuvchi: Yakubov Akmal Saydirasulovich

Kataloglashtirish uchun hujjatlarni 

tanlab olish va axborotni bayon qilish 

usuli 

---

60

yoki bir guruh yig’majildlar bayon qilinishi mumkin. Masalan, Turkiston ASSR
XKS qarorlarining har biri alohida bayon kilinadi. Muhim arxiv fondlari 
hujjatlarining ko’p qismi qimmatli, ahamiyatli hujjatlar hisoblanadi. Bunday
hujjatlarning har biri alohida bayon qilinadi. Mayda idoralar jamg’armalarini 
katalog-lashtirish hujjatlar bo’yicha emas, balki yig’majildlar guruhlashtirilgan
bo’limlar bo’yicha bayon qilinadi. 
Shunday qilib, kataloglar arxivning ilmiy ma’lumotnoma apparati tarkibiga
kiruvchi muhim ma’lumotnomadir. Ular tarixchi tadqiqotchilar ishlayotgan mavzu 
bo’yicha arxivdan kerakli hujjatlarni qisqa fursatda topishga yordam beradi.


Tayanch iboralar 


Katalog 
– (lotincha ro’yxat) arxiv ma’lumotnomalarining 
bir turi

Arxiv hujjatlarini 

kataloglashtirish
– arxiv fondlariga kataloglar tuzish bilan bog’liq 
ishlar

Rubrika 
– arxiv katalogining sarlavhasi 


Mantiqiy tuzilishdagi 

kataloglar 
– hujjatlar haqidagi ma’lumotlar mantiqiy o’zaro 
bog’liqlik negizida tuzilgan kataloglar (sistematik,
mavzuiy, xronologik va hokazo) 


Alfavit kataloglar 
–
hujjatlar 

haqidagi

ma’lumotlar 
o’zaro
bog’lanmagan holda, ya’ni alfavit bo’yicha 

tuzilgan kataloglar (ismlar, geografik nomlar

bo’yicha tuzilgan kataloglar) 


Sistematik katalog 
– hujjatlar haqidagi ma’lumotlar bilim sohalari 
yoki
ijtimoiy 

faoliyat

sohalari 
bo’yicha
guruhlashtirilgan katalog