O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samdu oʻzbekiston-finlandiya pedagogika instituti

21-MAVZU: “UYQUNING INSON HAYOTIDAGI O‘RNI”. FE’LLARNING HOZIRGI ZAMONDA TUSLANISHI
UYQU
Dunyoda uxlashni yaxshi ko‘rmaydigan odam bo‘lmasa kerak. Lekin tush ko‘rish ilm-fan paydo bo‘lganidan boshlab olimlarni qiziqtirib kelgan soha bo‘lishiga qaramay, uning sir-asrori hali ham oxirigacha o‘rganilmagan. Siz uyqu to‘g‘risida nimalarni bilasiz? Odam umrining uchdan bir qismi, ya’ni 25 yilga yaqini uyquda o‘tadi. Ayollar erkaklarga qaraganda deyarli 2 marta ko‘proq to‘yib uxlolmaslikdan aziyat chekadi.
Ota-onalar oilada yangi inson dunyoga kelganining dastlabki ikki yilida 6 oyga yaqin tungi to‘liq uyqudan judo bo‘ladi. Uyqusiz o‘tkazilgan besh tundan keyin spirtli ichimliklarning organizmga ta’siri ikki baravar oshadi. Yurak xastaliklari, semirish, diabet uyqusizlik bilan bog‘liq. Muntazam ravishda tungi soat 00:00 va 03:00 orasida uyg‘onib ketuvchi odamlar tez vazn to‘plashi haqida isbotlanmagan gipotezalar mavjud. Tushingiz notanish odamlar bilan to‘la ekanligini sezgan bo‘lsangiz kerak. Aslini olganda, tushingizda ko‘rgan hamma odamlarni haqiqiy hayotda hech bo‘lmasa bir marta ko‘rgan bo‘lasiz. Tadqiqotlarga ko‘ra, rangli televideniye paydo bo‘lganidan boshlab rangli tush ko‘ruvchilar soni ancha oshgan. Surunkali uyquga to‘ymaslikdan aziyat chekuvchi kishilar (bir sutkada 4 soatdan ko‘p bo‘lmagan) yoki haddan tashqari ko‘p uxlaydiganlar (9 soatdan oshiq) kutilmaganda o‘lishga moyil bo‘ladi. Uzoq vaqt davomida chekkan va keyin bu zararli odatni tashlagan kishilarning ta’kidlashicha, ularning tushi ancha yorqinlashgan. Yo‘l-transport nazorati organlarining statistik ma’lumotlariga qaraganda, charchash va uyquga to‘ymaslik avtohalokatlarning eng keng tarqalgan sabablari hisoblanadi. Eng uzoq vaqt uyqusizlikning rekordi 18 kun, 21 soat va 40 daqiqa hisoblanadi. Rekord qo‘yuvchi odam gallyutsinatsiya, paranoyya, ko‘rishning yomonlashishi, gapirish muammolari, diqqatni to‘play olmaslik va xotiraning pasayishi to‘g‘risida aytib bergan. Edison, Da Vinchi, Franklin, Tesla, Cherchill – ularning hammasi belgilangan me’yordan ancha kam uxlagan va o‘zlarini mutlaqo sog‘lom sezgan. Olimlarning fikricha, uyquning bunday buzilishi – katta talantning yoki iste’dodlilikning har doim ham yaxshilikka olib kelavermaydigan teskari tomonidir. Olimlar tomonidan o‘tkazilgan tajribalar davomida aniqlanishicha, tushini ko‘k yoki zangori tuslarda ko‘ruvchi odamning hayotida hammasi yaxshi va o‘z o‘rnida bo‘lar ekan. Agar tush qizil rangda bo‘lsa – bu haroratning keskin oshishi yoki qandaydir kasallik belgisi bo‘lishi mumkin ekan. Qora rang esa odamning yaqin vaqtlarda asabiylashganini bildirar ekan.


Topshiriq. Quyidagi so‘zlarni o‘quv tilingizga tarjima qiling.
o‘rganilmagan - xastalik - ma’lumot -
qaraganda - semirish - uyqusizlik –
uxlolmaslik - organizm - yomonlashish –
oxirigacha - avtohalokat- talant –
uxlash - rangli - tush -