O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Pestisidlarga bo’lgan tolirantlikni hisobga olish. Qisqa kunli o’simliklar o’suv davrining boshlanishida sekin o’sadi, rivojlanadi, begona o’tlar bilan raqobatbardoshligi kam bo’ladi va o’t bosgan dalalarda hosidorlik 2-3 barobar kamayishi mumkin. Qatorlab ekiladigan o’simliklarda o’toq o’tkazish imkoniyati yo’q. Gerbisedlarni qo’llashda ularning ta’sir doirasi qanday bo’lishini bilash lozim. Misol uchun triflan soya ekinzorlarida karamdoshlar astradoshlar, qo’ng’irboshsimonlar oilasiga mansub o’simliklarni yo’q qiladi va shu bilan birgalikda madaniy o’simliklardan makkajuxoriga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.
Shuning uchun aralashtirib ekiladigan o’simliklarning gerbisidlarga tolerantligini ham hisobga olish kerak bo’ladi.
Ekinlaringn dastlab rivojlanish davridA*. O’sish jadalligini aralashtirib ekiladigan o’simliklarni tanlashda hisobga olish muhim omil. Uzun kunli o’simliklar qo’ng’irboshsimonlar (arpa, javdar, suli) dukkalilar (ko’k nuxat, veka, xashaki dukkaklar) dastlabki rivojlanish davrida sekin o’sadi. Bu ekinlarning dastlabki rivojlanish fazalarida yer usti massasi sekin ortadi, ildiz rejimi tez rivojlanadi. Sababi ular suv tanqisligi sharoitida o’simloikni suv bilan ta’minlashi zarur bo’ladi. Shunday o’sish yengil tuproqlarda o’sadigan sariq lyupinda ham ko’zatiladi.
Aralashtirib ekish uchun turli rivojlanish fazalarida yer usti massasining o’sish jadalligi turlicha bo’lgan o’simliklarni tanlash yaramaydi. Misol uchun suli va soya, suli va kungaboqar. Suli dastlabki rivojlanish davrida qisqa kun o’simliklardan jadal o’sadi, ularni soyalaydi, natijada ikkinchi kompanent siyrakshadi, qolgan o’simliklarning umumiy hosilida hissasi kam bo’ladi. Shuningdek makkajuxori va kungaboqar ham tez o’sadigan ko’k nuxat tomonidan soyalanadi. Shuning uchun veka va suli, ko’k nuxat bilan suli, makkajuxori va soya bilan, juxlori soya bilan qo’shib yoki aralashtirib ekilganda yaxshi natija olinadi.
Qo’shib yoki aralashtirib ekishda ekinlarning pishib, o’rib yeg’ib olish paytini ham hisobga olish kerak bo’ladi. Ko’k nuxat va kungaboqar, makkajuxori va ko’k nuxat qo’shib ekilganda ular turli davrlada pishib yetilishi tufayli olingan hosil sifati past bo’lishi mumkin. Masalan, makkajuxori selos uchun avgust oxiri – sentyabr boshida o’rilsa, ko’k nuxat avgust oxirlarida to’la pishib yetiladi. Makkajuxori selos uchun eng kup massa to’plagan paytda ko’k no’xat urug’lari to’la pishib yetiladi va to’kila boshlaydi.