O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Agrotexnikasi. Xashaki karamni donli, dukkakli va kuzgi g’alla-don ekinlaridan keyin joylashtirish ma’quldir. Oldin qayd etilganidek, bu ekin faqat unumdor tuproqlardagina yaxshi hosil beradi. Kam unumdor tuproqlarda esa organik va mineral o’g’itlar qo’llanilgandagina yuqori hosil olish mumkin. Urug’i mayda, ozuqa moddalari oz bo’lganligi uchun, ekinzorda yetarli o’simlik sonini barpo qilishda tuproqni ekishga juda yaxshi tayyorlash talab etiladi.
Xashaki karamni urug’idan va ko’chat qilib o’stirish mumkin.
Urug’ sarfi me’yori ekish usuli va o’simliklarni maydonda joylashtirilishiga bog’liq. O’simliklar keng qatorlab joylashtirilganda bir gektar maydonga 1,5-2,0 kg urug’ ekish yetarli hisoblanadi. Bu me’yor o’simliklar 60x35 sm yoki 70x35 sm sxemalarda ekilganda yetarli ko’chat qalinligini ta’minlaydi. Bunda o’simliklarni yagana qilishga kamroq mehnat sarflanadi. Qator oralari 60 yoki 70 sm qilib ekilib, keyin mexanizmlar yordamida uyalarni rostlash o’tkazish mo’ljallanganda gektariga 3 kg urug’ sarflanadi.
Bu ekinni ko’chatlar yordamida o’stirish, hosildorlik ancha yuqori bo’lishini ta’minlaydi va uni O’zbekiston sharoitida takroriy ekin sifatida kuzgi bug’doydan keyin o’stirish imkoniyatini yaratadi. Ko’chatlardan o’stirilganda hosildorlik ko’chatlarning sifati va holatiga ko’p jihatdan bog’liq bo’ladi.
O’tqazish uchun yaroqli ko’chatlar 35-40 kunlik, sog’lom 4-5 bargli va ildiz sistemasi yaxshi rivojlangan bo’lishi kerak.
Ko’chatlar parnik yoki himoyalangan yerlarda yetishtiriladi. Bir gektar maydonga yetarli ko’chat (45-50 ming tup) yetishtirish uchun 75-100 m² himoyalangan joy yoki 50-60 standart parnik romlari yetarlidir. Bunda 1 gektarga ko’chat yetishtirish uchun 0,6-0,7 kg urug’ sarflanadi. Markaziy Osiyo sharoitlarida ko’chatlarni, takroriy ekin sifatida ekish uchun ochiq joylarda yetishtirish ham mumkin. Ko’chatlarni o’stirish ular dalaga o’tqazilishidan 3-4 hafta oldin boshlanishi kerak. Ko’chatlar yaxshi tutib olishi uchun maydon ko’chatlar o’tqazilishi oldidan yoki o’tqazilishi bilanoq sug’orilishi lozim.
Ekinni parvarishlashda qator oralari 2-3 marta yumshatiladi va begona o’tlar bosishiga qarab o’toq qilinadi. Xashaki karamdan yuqori hosil olish uchun katta miqdorda organik va mineral o’g’itlar qo’llash shart emas. Boshqa agrotexnik tadbirlar o’z vaqtida, sifatli bajarilganda gektariga 20-30 t go’ng bilan birga 50-90 kg. ta’sir etuvchi modda hisobida NPK solish yuqori hosilni ta’minlay oladi.
Azotli o’g’itlarni ekinga o’suv davrida ozuqa sifatida berish yaxshi samara beradi. Go’ng shaltog’ini sharvat usulida oqizish hosildorlikka ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Xashaki karam silos va ko’k o’t uchun kech kuzda, dala ishlari tamom bo’lgandan keyin yig’ishtirib olinadi, chunki sovuq urganda ham ozuqalik qiymati kamaymaydi. Siloslash uchun silos maydalagichlarda kesilib, boshqa dag’al ozuqalarga aralashtirilib silos o’ralariga bosiladi. Uni silos o’ruvchi mexanizmlarda ham o’rib olish mumkin.