O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

PHLOMIS THAPSOIDES BGE.
Maxalliy nomlari: quziquloq (o’zb.), zobnik volosisto- svyetniy (rus.). (Mustaqil mashg’ulot uchun topshiriq.)

R asm . Oqquray

Talaba mustaqil holda ushbu o’simlikning botanik tavsifi, ekologiyasi, fyenologiyasi foydalanish va qarshi kurashishga oid malumotlarni to’plab tahlil qilib konspyekt tuzishi zarur.

PSERALEA DRUPACEAE
Mahalliy nomlari: oq quray (o’zb), psoralyeya kostyankovaya (rus.).
Dukkakdoshlar oilasiga mansub, bo’yi 0,5-2,0 m ko’p yillik o’tchil o’simlik (rasm 13).

Rasm . Oq quray

Botanik tavsifi. Barglari oddiy yoki uchlamchi, yopishqoq. Gullari mayda, oqish, binafsha rangli. Ekologiyasi.Aksariyat adirlarda o’sadi. Bir xil maydonlarda o’simliklar qoplamida asosiy tur bo’lib, manzarali o’simlik hisoblanadi. Fyenologiyasi. Mart oyida ko’karadi, may-iyunda gullaydi, urug’lari syentyabrda pishadi.

Yaylovbopligi.Gullarini hisobga olmaganda, u ko’kat holida yaylovlarda dyeyarli yeyilmaydi; kuzda yerga to’kilgan barg va urug’lari yeyiladi.
Oq qurayda urug’lash davrida drupatsin alkalloidi mavjud. Uni yegan ona qo’ylar qisir qoladi, qo’chqorlarda esa urug’donlarning massasi pasaishi va spyermatogyenyez jarayonini buzadi. Shu sababli yilning bu davrida oq qurayli yaylovlarda mol boqish tavsiya etilmaydi.
Oq quray – muhim shifobaxsh, efir moy byeruvchi, asal arichilikda foydalaniladigan o’simlik; ildiz va dukkaklaridan pyes kasalligi (vitiligo) ni davolashda ishlatiladigan psoralyen moddasi olinadi.