O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi saida kasimxodjayeva

K. Xachaturyanning “Tarix lahzasi” oratoriyasi
.
Hujjatli matnlar asosida
K. Xachaturyanning “Tarix lahzasi” oratoriyasi yaratilgan (1971). Albatta, bunda
S. Prokofyev tomonidan yozilgan “Oktyabrning 20 yilligiga” kantatasining ta’siri 
yaqqol seziladi.
Tarix hujjatlarining ifodaliligi va dramatik mazmuni, ularning keskin 
ommabopligi, oratoriyaning musiqaviy yechimini belgilab berdi. Obrazlilik 
taranglashgan munosabatlardan (mavzularning uzilishi, teletayp tasma harakatini 
ifodalash, ko‘p ovozli imitatsiyalar, murakkab tonalli qatlamlar) tinchlanish, sokinlik, 
barqarorlik va yorqinlikka qarab rivojlanadi.
 
 
 
 

---

27 
OPERALAR 
A. Xolminovning “Optimistik tragediya”, V.Gubarenkoning “Mamet” va 
“Eskadra halokati”, B. Kravchenkoning “Shavqatsizlik”, A. Spadavekkianing “Olovli 
suvlar”, M. Karminskiyning “Dunyoni larzaga keltirgan 10 kun”, I. Kalninshning 
“Oktyabr oratoriyasi”, V. Barkauskasning “Inqilob haqida so‘z” operalari. Bularning 
barchasi turli millat respublikalari va turli yoshdagi kompozitorlar tomonidan 
fuqaroviy mavzuga bag‘ishlangan asarlarning kichik bir qismidir. 
Inqilob voqealari solnomasida, taffakkurining an’naviy tizimi asosida yozilgan 
asarlar bilan birga, turli tizimlar sintezidan iborat bo‘lganlari ham uchraydi. Ayniqsa, 
yosh kompozitorlar bu yo‘nalishda juda ko‘p eksperementlar olib borishgan.
Yoshlar eksperementlariga bag‘ishlangan o‘zining bir maqolasida A. 
Xachaturyan shunday yozgan edi: “Agar yosh ijodkor o‘z Vatani manfaatlari bilan 
yashasa, jiddiy va mas’uliyat bilan mehnat qilsa, unda u zamonaviy san’atning oliy 
vazifalarini tushunadi, bu holatda musiqa me’yorlari ustidan olib borilayotgan 
eksperementlari natijada foyda keltiradi, uning individual ijodining shakllanishiga 
yordam beradi” (239, 
22). 
Mumtoz namoyondalarning nuqtai-nazari, katta avlod kompozitorlarining ijodi 
o‘sha jo‘shqin va sinovli davrda yoshlar uchun namuna bo‘lgan.