O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi saida kasimxodjayeva

V. Gubarenkoning “Eskadra halokati” operasi.
 
O‘rganilayotgan davr 
operalarida janr yechimlarining ko‘p xilligi mavjudligi isbotlash uchun inqilob 
mavzusidagi yana ikki asarni qayd qilish lozim.

---

29 
A. Korneychukning “Eskadra halokati” pyesasi asosida qo‘yilgan shu nomdagi 
V. Gubarenkoning operasi (1966) musiqali drama janriga taalluqlidir.
Asarning uslubi xalq janri asosida qurilgan va qo‘shiqchiligining keng qatlamini 
umumlashtiradi. Operadagi qo‘shiqlar uzak harakatga bo‘ysundirilgan va turli 
sahnalar uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Ayniqsa, ommaviy sahnalar ancha 
ta’sirchandir (masalan, inqilobiy majlis ko‘rinishi yoki kemalarning cho‘ktirish 
epizodlari). Aynan ular “Eskadra halokati”ga xalq musiqali dramasi belgilarini kasb 
etadi.
V. Uspenskiyning “Interventsiya” operasi
. L. Slavinning pyesasi motivi asosida 
yaratilgan burch va g‘urur haqida hikoya qilib beruvchi V. Uspenskiyning 
“Interventsiya” operasi (1970) boshqa mazmundagi asar hisoblanadi.
Kirish so‘zida kompozitor quyidagilar haqida ma’lumot beradi: Unda 
zamonaviy myuziklga xos bo‘lgan janr elementlari qo‘llanilgan. Uning 
sahnalantiruvchilariga Brext asarlaridagidek tomoshabinlar zaliga qaratilgan ariya-
yig‘i-yo‘qlov, ariya-ballada, jomlarning alohida ma’nolarini e’tiborga olishi lozim.
M. Sabininaning kuzatishicha, turli xil uslubiy qatlamlarni kompozitor tabiiy 
ravishda birlashtira ololmagan (199, 
81 ).
V. Uspenskiyning tajribasi uncha 
muvaffaqiyatli chiqmagan bo‘lsa ham, ammo myuziklni opera ssenariyasi bilan 
sintezlash tajribasi operani tinglovchiga yaqinlashtirish yo‘lini izlashga yordam 
bergan edi.
Operalarda urushga bag‘ishlangan mavzular ham talaygina bo‘lgan. A. 
Salinskiyning “Barabanshik ayol” pyesasi asosida yaratilgan A. Nikolayevning 
“Hayot evaziga” operasida, K. Molchanovning “Noma’lum soldat”, “Romeo, Julyetta 
va qorong‘ulik”, “Bu yerda tonglar ajoyib” operalarida qayd etilgan (1973).
So‘nggi operada urush yillarining poetik hujjati sifatida K. Simonovning “Meni 
kutgil” she’riga bitilgan Jenkaning qo‘shig‘i ijro etiladi. She’rda urush, o‘lim, vaqtni 
yenggan, ma’naviy kuch to‘plagan va uni qurbon bo‘lganlarni tiriklarga e’zozlash 
nasihat qilinganligi haqida fikr bildiriladi.
Savollar: 
1. 60-70-yillar simfoniyalarining mavzulari? 

---

30 
2. Operalarda zamondoshlar obrazlari? 
3. Janr va mavzular bayoni? 
4. Urush mavzuidagi kamer asarlar? 
5. D. Shostakovichning 60-70-yillar simfoniyalari?