O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta'lim fakulteti maktabgacha ta'lim bo'limi

2-MAVZU. O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI TA'LIM
MILLIY DASTUR
Tayanch so‘z va iboralar: .Milliy dastur va yo‘nalishlar, maktabgacha ta’lim, umumiy o‘rta ta’lim, o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi, oliy ta’lim, qo‘shimcha oliy ta’lim, maktabdan tashqari ta’lim
Reja:
1. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi
2. Ta’lim tizimida kadrlar tayyorlash milliy dasturining vazifalari.
3. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining yo‘nalishi va mazmuni
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni qoidalari, milliy tajriba va umumiy va kasbiy madaniyat, ijodiy-ijtimoiy faoliyat, ijtimoiy-siyosiy faoliyatni jahondan kelib chiqib tahlil qilish asosida ishlab chiqilgan. Ta’lim tizimida erishilayotgan yutuqlar hayotdan to‘g‘ri maqsadni mustaqil belgilay oladigan, istiqboldagi vazifalarni izlab, hal eta oladigan yangi avlod kadrlarini shakllantirishga qaratilgan. O‘zbekistonning davlat mustaqilligini qo‘lga kiritishi va iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishining aniq yo‘lini tanlash ta’limning tuzilishi va mazmunini qayta tashkil etish, jumladan, davlat ta’lim standartlarini joriy etish, o‘quv rejalari, dasturlari, darsliklarini joriy etish, zamonaviy didaktik ta’minotni ishlab chiqish, attestatsiyadan o‘tkazishni taqozo etadi. va ta’lim muassasalarini akkreditatsiyadan o‘tkazish.Yangi turdagi ta’lim muassasalarini tashkil etish . Ta’lim tizimining demokratik o‘zgarishlar va bozor islohotlari talablariga mos kelmasligi, o‘quv jarayonining moddiy-texnika va axborot bazasining yetarli emasligi, malakali o‘qituvchilarning yetishmasligi, sifatli o‘quv-uslubiy materiallar va didaktik materiallar, ta’lim tizimi, o‘zaro manfaatli hamkorlikning yo‘qligi va o‘quv-uslubiy o‘quv-uslubiy ma’naviyat targ‘ibotining yo‘qligi. fan va ishlab chiqarish integratsiyasi kadrlar tayyorlashning mavjud tizimining jiddiyligi.
Ta’lim tizimini isloh qilishning omillari sifatida quyidagilarni ta’kidlash lozim:
1. Jumhurii Tojikiston baroi baroi davlati khususi huquqi demokratik va jamiyati shahrvandii adolati;
2. Davlat ijtimoiy siyosatida shaxs va ta’lim manfaatlari ustuvorligi;
3. O‘zbekistonning jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi, respublikaning jahondagi mavqei va nufuzini mustahkamlash.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturidan ko‘zlangan maqsad ta’lim tizimini tubdan isloh qilish, uni o‘tmishdagi mafkuraviy qoliplardan xalos qilish, ilg‘or demokratik davlatlar darajasida, yuksak axloqiy va ma’naviy me’yorlarga javob beradigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash milliy tizimini yaratishdan iborat.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturining vazifalari quyidagilardan iborat:
- ta'lim tizimini isloh qilish, davlat va nodavlat ta'lim
- ta’lim tizimini muassasalar negizida yagona o‘quv, ilmiy va ishlab chiqarish majmuasi sifatida izchil rivojlantirish va ta’lim sohasida raqobat muhitini shakllantirishni ta’minlash;
-ta’lim muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy mavqeini oshirish;
- o‘quvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiya va ma’rifatning samarali shakl va usullarini ishlab chiqish va joriy etish;
- yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda ta’limning talab darajasi va sifatini ta’minlaydigan, faoliyatning ustuvorligini va ta’lim tizimining barqaror rivojlanishini kafolatlaydigan normativ-huquqiy, moddiy-texnika va axborot bazasini yaratish;
- uzluksiz ta’lim tizimiga byudjetdan tashqari mablag‘larni, shu jumladan xorijiy investitsiyalarni jalb etishning real mexanizmlarini ishlab chiqish va joriy etish.
O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini ta’minlovchi uzluksiz ta’lim tizimining asosi.
jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiradigan ustuvor yo‘nalish hisoblanadi.
Uzluksiz ta'limni tashkil etish va rivojlantirish tamoyillari:
– ta’limning ustuvorligi – uni rivojlantirishning ustuvorligi, bilim, ta’lim va yuksak intellekt nufuzi;
- ta'limni insonparvarlashtirish - inson salohiyatini ochish va uning ta'limga bo'lgan turli ehtiyojlarini qondirish, milliy va umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligi, inson, ijtimoiy va atrof-muhit munosabatlarini muvofiqlashtirish;
– ta’limning milliy yo‘nalishi – ta’limning milliy tarix, an’ana va urf-odatlar bilan ajralmas uyg‘unligi, o‘zbek madaniyatini asrab-avaylash va boyitish, ta’limni milliy e’tirof, boshqa xalqlar tarixi va madaniyatiga hurmatning muhim omili sifatida;
- iqtidorli yoshlarni aniqlash, oliy ma’lumot olish, asosiy va maxsus ta’limni davom ettirish uchun sharoit yaratish.
Ta'lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar quyidagilardan iborat:
- har xil turdagi davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini rivojlantirish;
- majburiy umumiy o‘rta ta’limdan o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limiga o‘tishni ta’minlash;
- ilg‘or texnologiyalarni keng qo‘llash, iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlar, xorijiy investitsiyalar, tadbirkorlikni kengaytirish;
kichik va xususiy biznesni rivojlantirish bilan bog'liq yangi kasblar va
mutaxassisliklar, shu jumladan boshqaruvchi kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish;
- ta’limni boshqarish tizimini takomillashtirish, davlat boshqaruvini rivojlantirish, ta’lim muassasalarini rayonlashtirish;
- o'qitish va o'qitish jarayoni sifatini xolisona baholash tizimini tashkil etish va joriy etish;
- uzluksiz ta’limni fan va ishlab chiqarish bilan integratsiyalashuvining kompleks mexanizmlarini ishlab chiqish va amalga oshirish;
- aholi zich joylashgan hududlarda mahalliy millatga mansub bo‘lmaganlarning o‘z ona tilida o‘qishi uchun tashkiliy-pedagogik shart-sharoitlar yaratish.
Milliy dasturda kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash tizimini yaratish va rivojlantirish
• malaka oshirish va qayta tayyorlash tizimining yangi tuzilmasi, mazmuni va boshqaruvini ishlab chiqish;
• yuqori malakali pedagog kadrlar tayyorlash va sohani ular bilan to‘ldirishni ta’minlash;
• ushbu sohada raqobat muhitini yaratish va uning samarali faoliyat yuritishini ta’minlaydigan malaka oshirish va qayta tayyorlash tizimining normativ-huquqiy bazasini yaratish;
• malaka oshirish va qayta tayyorlash bo‘yicha ta’lim muassasalarini davlat attestatsiyasi va akkreditatsiyasi tizimini ishlab chiqish va joriy etish;
• Iqtisodiyotning davlat va xususiy sektorlari, turli aktivlari
tashkilot va muassasalarning ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda kadrlar va mutaxassislarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni ta’minlaydigan davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini rivojlantirishga ko‘maklashish;
• Ilg'or texnologiya va uskunalar bilan kasbiy ta'lim
ilmiy yutuqlarni talab qiladigan murakkab texnologik jarayonlarning mitoxondriyalarini ishlab chiqish, yaratish va o'zlashtirish zarur .
Milliy ta’lim tizimini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:
1. Ta’lim uzluksizligini ta’minlash;
2. Pedagogik va ilmiy-pedagogik kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va
kasbiy rivojlanish;
3. Ta’lim jarayonini to‘liq isloh qilish;
4. Ma’naviy-axloqiy ta’lim va tarbiya;
5. Iqtidorli bolalar va iqtidorli yoshlar;
6. Ta’lim tizimini boshqarish;
7. Kasb-hunar ta’limi sifatini nazorat qilish tizimini yo‘lga qo‘yish;
8. Ta'lim tizimini moliyalashtirish;
9. Logistika;
10. Ta’lim tizimida yagona axborot makonini yaratish;
11. Ta'lim xizmatlari bozorini rivojlantirish;
12. Ta'lim sohasida ijtimoiy kafolatlar va davlat tomonidan qo'llab-quvvatlashni ta'minlash;
13. Ta’lim jarayoni bilan ilmiy aloqalarni rivojlantirish;
14. Ishlab chiqarish va ta’lim tizimlari integratsiyasini rivojlantirish;
15. Ta'lim sohasidagi xalqaro hamkorlik kabilar
yo'nalishlari ko'rsatilgan.
Dastur uch bosqichga bo'lingan: Milliy kadrlar dasturini amalga oshirish.
Birinchi bosqich (1997-2001) - ijobiy salohiyatni saqlab qolish asosida mavjud kadrlar tayyorlash tizimini isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar, ilmiy-uslubiy, moliyaviy va moddiy shart-sharoitlar yaratish.
2-bosqich (2001-2005-yillar) Milliy dasturni toʻliq amalga oshirish, rivojlanish va real ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda mehnat bozorini aniqlashtirish.
Uchinchi bosqich (2005 yil va undan keyingi yillar) tajribani tahlil qilish va umumlashtirish, ta’lim tizimini mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq takomillashtirish va yanada rivojlantirishga asoslangan. Bu modelda shaxs uzluksiz ta’lim tizimida ta’lim orqali ta’lim tizimining sub’ekti va asosiy ob’ekti sifatida har tomonlama, yuksak ma’naviyatli, kasbiy va bilimli bo‘lishi natijasida Vatan, farovonlik uchun munosib hissa qo‘shadi. xalqdan bo'lish. 'lida xizmati
milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat, mamlakatda millatlararo totuvlik va tinchlikni himoya qilish, jahon hamjamiyatidagi hamkasblari bilan muloqot qilishda mustaqillik tamoyillariga sodiqligini saqlab qolish. Davlat va jamiyat uzluksiz ta’limning davlati va tizimidir. Ijtimoiy buyurtmalarni amalga oshirish va ijro etish uchun zarur bo‘lgan moddiy-texnik bazani takomillashtirish bilan bir qatorda, zarur hollarda kadrlarni tayyorlash, attestatsiyadan o‘tkazish va akkreditatsiya qilish, o‘qitish va ishga joylashtirish tizimi faoliyatini tartibga soladi va nazorat qiladi. Uzluksiz ta’lim tizimi davlat va jamoat buyurtmalariga muvofiq malakali va raqobatbardosh kadrlar tayyorlash, ta’limning barcha turlari bo‘yicha davlat ta’lim standartlarini ishlab chiqish, o‘quv jarayonini tashkil etishning uslubiy va uslubiy asoslari hisoblanadi. , ta'lim tizimi me'yoriy-huquqiy bazani va ish muhitini yaratadi. Taʼlimning milliy modelida fanning oʻrni beqiyos boʻlib, u yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash, taʼlim samaradorligini oshirish, ularni oʻquv jarayoni va ishlab chiqarishga joriy etishni taʼminlash uchun zarur boʻlgan ilgʻor pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab chiqishni taʼminlaydi. Ishlab chiqarish - bu kadrlar tayyorlash tizimining moliyaviy va moddiy-texnikaviy jarayonining ishtirokchisi bo'lib, u kadrlarga bo'lgan talabni yaratadi, shuningdek ularni tayyorlash sifati va darajasiga qo'yiladigan talablarni belgilaydi . Davlat va jamiyat mamlakatimizning barcha fuqarolari uzluksiz ta’lim tizimida kadrlar tayyorlash tizimida ta’lim jarayonini zamon talablari asosida tashkil etishi, hayotdagi o‘zgarishlarga moslashishini kafolatlaydi. Dasturda belgilangan bosqichlar bo‘yicha o‘tgan davrda amalga oshirilgan ishlar sarhisobi va kadrlar tayyorlash tizimini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari hamda istiqboldagi vazifalarni belgilab berish bugungi kunning eng muhim masalalaridan biridir. Uzluksiz ta’limning milliy modeli, kadrlar tayyorlashning milliy modeli joriy etilishiga asos bo‘lgan “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to‘g‘risida”gi qonun qabul qilinganiga 20 yildan ortiq vaqt o‘tdi. O'zbekiston Respublikasida. Mamlakatimizda uzluksiz ta’lim tizimi joriy etilganidan buyon salmoqli ishlar amalga oshirildi. Uzluksiz ta’lim tizimlari turlari o‘rtasida ta’lim mazmunini uyg‘unlashtirish va uyg‘unlashtirish maqsadida fanlar bo‘yicha DTS va integrallashgan va zamonaviy o‘quv dasturlarini ishlab chiqish.