142
Buning uchun tavakkalchilik foydali maqsad yo’lida ijobiy yakunga boshqacha
harakatlar bilan erishishning imkoni bo’lmaganda qo’llanilishi zarur. Shuningdek,
izlanuvchi o’z tadqiqotlari tufayli paydo bo’lishi mumkin bo’lgan ehtimoliy
zararning oldini olish, agar kelib chiqsa uni tezda bartaraf qilish chora-tadbirlarini
ko’rishi kerak bo’ladi. Tavakkalchilikning asosliligini
aniqlash uchun tavakkal
qiluvchining harakati zamonaviy ilmiy-texnika bilimlari va tajribalariga muvofiq
kelishi, tavakkal qilmaslikning iloji yo’qligi, tavakkal qilish oqibatida kelib
chiqadigan zararni bartaraf etish choralari ko’rilganligi omillari tahlil qilinishi talab
qilinadi. Agar ushbu qoidalarga amal qilinmasa, tavakkalchilik asosli deb
topilmaydi. Bu tavakkal qilayotgan izlanuvchini xatti-harakatini
javobgarlikdan
ozod qilishga olib kelmaydi.
Kasb yoki xo’jalik faoliyatiga bog’liq asosli tavakkalchilik har doim ijobiy
va samarali natija beradi deb hisoblash unchalik to’g’ri emas. Texnika tarixidan
ma’lumki, ko’plab ixtirolarni amalga oshirish uchun tadqiqotchilar bir umr
izlanishgan. Ularning ko’pi bitta umr davomida ham izlagan narsalariga yechim
topa olishmagan. Xususan, odamzod uchishni, uchar gilamni, oynai jahonni asrlar
mobaynida orzu qilib o’tgani tarixdan ma’lum.
Shu bois tadqiqotlar,
tavakkalchiliklar tufayli foydali natijaga erishilmasa va tavakkalchilik orqasidan
yetkazilgan zarar miqdori foydali natijadan ko’proq bo’lganda ham qilmishning
jinoiyligi istisno qilinadi.
Tavakkalchilikda kechirib bo’lmaydigan holatlar ham bo’lishi mumkin.
Tavakkal qilish tufayli odamlar halok bo’lishi, ekologiya halokati, favqulodda
holatlarning yuzaga kelishi, odamlarning qashshoqlashib ketishi, epidemiyalarning
paydo bo’lib yoyilib ketishi tufayli og’ir oqibatlar
kelib chiqishi yuz bersa,
tavakkalchilik asosli o’tkazilgan deb topilmaydi. Tavakkalchi esa javobgarlikka
tortilishi mumkin.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining jinoyat qonunchiligiga kiritgan
so’nggi o’zgartishlaridan biri tadbirkorlik va tijorat tavakkalchiligi bilan bog’liq.
Mamlakatimizda tijorat, ishlab chiqarish va tadbirkorlikning boshqa sohalari
rag’batlantirilib borilayotganligi sababli tadbirkorlik va tijorat tavakkalchiligi ham
143
rag’batlantirilmoqda. Tadbirkorlik va tijorat tavakkalchiligi kasb yoki xo’jalik
tavakkalchiligi kabi zaruriy holatga aylandi. O’zbekiston Respublikasi tadbirkorlik
va tijorat tavakkalchiligini himoyalash maqsadlarida tadbirkorlik sub’ektlarining
bank va moliya tashkilotlaridan ko’rsatilgan xizmat va kreditlarni tavakkalchilik
sababli qaytara olmaganligi bank va moliya tashkilot
xodimlarini jinoiy
javobgarlikka tortish uchun asos bo’lmasligini belgilagan.
Do'stlaringiz bilan baham: