O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi servis xizmati fanidan

Non va bo‘lka mahsulotlari
Non bug’doy va javdar unidan yopiladi. Tuyimliligini oshi-rish maksadida ayrim sort nonlarga sut, yor, shakar, tuxum. kiyom, solod, mayiz singari mahsulotlar, ta’mlilik xususiyatini yaxshilash maksadida esa kuknor ururi, sedana, kashnich sepiladi, arpabodyon, vanil, vanilin, za’far va boshqalar solinadi.
Non ishlab chiqarish — xomashyoni tayyorlash va ulchash, hamir korish va oshirish, hamirni formaga solish va tinitish, pishirish va sovitishdan iborat. Non tayyorlashning xar kaysi jarayoni tayyor mahsulotning sifatiga katta ta’sir etadi. Masalan, unni chala elash nonga boshqa narsalarning qo‘shilib ketishiga sabab bo‘ladi, hamir yaxshi korilmasa “kovushmaydi”, yaxshi osh-magan hamirning noni berch bo‘lib koladi va xoqazo.
Pishib chikkan non sovitiladi, chunki issik non og‘ir bo‘ladi va shakli tez buziladi. Non zavodlari va novvoyxonalar pishib chikkan, tortiladigan nonni kamida 3 soat, jaydari nonni 4 soat saqlab turishlari shart.
Nonning chikishi—bu tayyor nonning un, suv va boshqa xom ashyolarning og‘irligiga nisbatan protsent xisobida ifodalangan og‘irligidir. Chikishi hamir retsepturasiga, unning sifati, nonning namligi, tortilishi, formasi va boshqa omillarga borlik.
Obi deb, non og‘irligi bilan (non retsepturasiga kiradigan boshqa mahsulotlarni xisobga olmagan xolda) sarflangan un urtasidagi farqning protsent bilan ifodalanishiga aytiladi. Ko‘payish hamir korish uchun unga qo‘shilgan suv xisobiga bo‘ladi. Iirik non mahsulotlarida maydasiga Qaraganda obisi ortik bo‘ladi. Formali nonning obisi pechda yopilgan nondan ko‘ra ko‘proq, kaynoq suvga korilgan hamirdan tayyorlangan nonning obisi boshqasidan ko‘ra ko‘p bo‘ladi.
Non va bo‘lka mahsulotlarining xili va turi juda ko‘p.
Unning turiga qarab non burdoy, javdar, javdar-burdoy non-lariga bo‘linadi. Retsepturaga qarab oddiy, yaxshilangan va yog‘-li; pishirilish usuliga qarab formali va pechda yopilgan, soti-lish usuliga qarab, tortib sotiladigan va donalab sotiladigan xillarga bo‘linadi.
Bug’doy non. Oddiy burdoy noni (tortib va donalab sotila-digan), yaxshilangan burdoy non (tortib va donalab sotiladi-gan), baton, bo‘lka, turli bo‘lochkalar va yor — sutra korilgan hamirdan tayyorlangan mahsulotlardir.
Bug’doy nonining oddiy xili 1- va 2-sort va jaydari undan tayyorlanadi.