O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

 
1.2. Issiqlik ta’minoti sxemalari, suv isitish tizimlari 
Yuqorida aytib ketilganidek, issiqlik ta’minoti tizimining asosiy 
elementlaridan issiqlik manbasi xisoblanadi, ya’ani qozonxona yoki issiqlik 
elektrmarkazi. Tuman issiqlik ta’minotida issiqlik manbasi sifatida bug‘ yoki 
suv isitish qozonxonalari qo‘llanadi.
Bunday issiqlik manbalarida faqat bir turdagi energiya ishlab chiqiladi- 
issiqlik energiyasi. Ushbu energiyani olish uchun organik yoqilg‘i – ko‘mir, 
mazut, tabiiy gaz yondiriladi.
1.2- rasmda issiqlik energiyasi istemolchi issiq suv yoki bug‘ ko‘rinishida 
uzatiladi. 
1.3- rasmda ko‘rsatilgan suv isitish qozonxonali issiqlik ta’minoti sxemasi 
tarmoq nasoslari yordamida issiq suvni uzluksiz uzatishni ta’minlaydi. Issiq 
quvurlar orqali suv issiqlik iste’molchilariga beriladi, orqa quvurlar yordamida 
yana qozonxonalarga qaytariladi.
Istemolchilar tizimida tarmoq suvi soviydi va bunda suv issiq energiyasini 
yoki vodoprovod suviga, yoki ventilyatsiya va konditsionirlash tizimidagi 

---

xavoga beradi. Tarmoqdagi suvni muntazam tozalash va to‘ldirish uchun 
sxemada gryazevik Gr ishlatiladi va undan suv o‘tayottganda aralashmalar 
cho‘kadi. Bundan tashqari, qozonxonada suvni kimeviy tozalash qurilmasi 
XVO ko‘zda tutilgan.
Suvni uzatish uchun rostlash klapanlari yordamida RD nasoslar orqali 
amalga oshiriladi. XVO tizimida suvdagi tuzlar, eritilgan kislorod, karbon kul 
kislotasi olib ketiladi. 
Tuman issiqlik ta’minoti sxemasiga ko‘ra bug‘ 
qozonxonadan issiqlik ta’minoti tizimiga beriladi. Shuningdek, bug‘- suv 
isitkichi yordamida axoli turar binolarning isitish tizimiga beriladi. Suvning 
sirkulyatsiyasi tarmoq nasoslari TN bilan bajariladi.[4.3] Issiq suv sifatida 
istemol etilayetgan issiq suv ta’minoti tizimi deb nomlanadi. Bug‘ 
istemolchilaridan kondensat quvurlar orqali qozonxonaga keladi va kondensat 
bakiga o‘tadi 
Ushbu bakka suv isitkichlaridan kondensat keladi. Keyin esa, bakdan kondensat 
ta’milovchi nasoslar TN yordamida qozonga uzatiladi va bug‘lantiriladi. Bug‘ 
ist’molchilari turli sanoat komplekslari I va binolarning isitish tizimi II va III 
ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. 
Teplofikatsion issiqlik ta’minotida ikki turdagi energiya ishlab chiqiladi: 
elektr va issiqlik energiyasi.
Asosiy issiqlik manbasi- issiqlik elektrmarkazidir. Teplofikatsiya o‘zining 
issiqlik manbasi turi bilan farqlanadi. Masalan, katta bosimli bug‘ issiqlik 
turbinasiga kelib turbina valining ishchi g‘ildiragining ko‘rakchalarini xarakatga 
keltiradi va generatorning rotor xaroratga kelib elektr toki ishlab chiqiladi.
Bug‘ o‘zining potensial energiyasi xisobiga bug‘ quvurlari orqali 
xarakatlanadi, ya’ni bug‘ning quvuridagi ishqalanish kuchlarni bartoraf qilishda 
bosimi pasayadi. Nasoslar kondensatni yana stansiyasiga xaydaydi. Issiqlik 
ta’minotining bug‘ tizimlari asosan sanoat korxonalarda texnologik extiyojida, 
isitish tizimi va ventilyatsiyada xamda issiq suv ta’minotida ishlatiladi. 

---