O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

 
 
 
 
 
 

---

60 
III. MEHNAT MUHOFAZASI VA XAVFSIZLIK TEXNIKASI.
 
GAZ YORDAMIDA PAYVANDLASH ISHLARINI BAJARISHDA
XAVFSIZLIK TEXNIKASI. 
Qurilish maydonchasida gaz yordamida payvandlash va metallarni qirqish 
ishlarini bajarishda asetiien generatorlari (yoki asetiien ballonlari), kislorod, 
propan-butan ballonlari, reduktor, rezinali shlang, gorelka va manometrlar 
ishlatiladi. 
Gaz yordamida payvandlash ishlarini bajarish 18 yoshga to'lgan, tibbiy 
ko'rikdan o'tgan, maxsus bilim yurtlarida o'qib, tegishli guvohnomaga ega bo'lgan 
va gaz yordamida payvandlash ishlarida tajribasi bor ishchilargagina ruxsat etiiadi. 
Asetiien generatorlarini ishlatishda xavfsizlik texnikasi qoidalariga qat'iy 
rioya qilish talab etiiadi va bunda kalsiy karbidni ho'l yashikka solish, ularni 
yashikka normada belgilangandan ortiq yuklash, bitta generatordan bir nechta 
gorelkalarda foydalanish, regulatorni avtomatik tarzda o'chirish, asetiien 
generatorini o'tish joylariga, zinapoya maydonchasiga, kompressor qurilmalari 
yaqiniga, podval-ga, shuningdek, odamlar gavj'um bo'ladigan yerlarga va qorong'i 
joylarga o'rnatish taqiqlanadi. 
Asetiien generatorini odamlar o'tadigan joylarga o'rnatilgan taqdirda, u 
albatta to'siqlar bilai o'ralishi, doimo nazorat ostida bo'lishi va ogohlantiruvchi 
yozuvlar osib qo'yilishi kerak. Asetiien generatori (11-rasm) albatta suv 
saqlanadigan zatvor bilan jihozlangan bo'lishi hamda un-dagi suyuqlik darajasini 
ish boshlashdan oldin tekshirib ko'rish va smena davomida ikki marta, shuningdek, 
har bir qarshi zarbadan keyin ham ko'zdan kechirib turish lozim. 
Qish paytida muzlab qolgan asetilen generatorini faqat issiq suv yordamida 
isitishga ruxsat beriladi. Temir buyum bilan urib muzdan tozalash taqiqlanadi. Suv 
saqlanadigan zatvorni muzlab qolishdan saqlash uchun — 20° С sovuqda unga 21 
foizli osh tuzi aralashmasi, — 20°—30° С gacha bo'lgan sovuqda esa unga 30 
foizli ikkilamchi kalsiy xlor aralashtiriladi. 

---

61 
Generatorni oyda bir marta tozalash va uch oyda bir marta uni bo'laklarga 
ajratib yuvib turiladi. Karbid qoldiqlari maxsus temir yashikka solinib, 
generatordan uzoqroqqa, alohida ajratilgan joylarga tashlanadi.