O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Atrof muhit muammolarining geografik jihatlari.
Global 
hamda regional miqyoslarda sodir bo‘layotgan o‘zgarishlar tufayli 
atrof muhit muammolarini o‘rganishga doir tadqiqotlar ham 
kengayib 
bormoqda. 
Tabiiy 
resurslarning 
holati 
hamda 
kishilarning hozirgi hamda bo‘lg‘usi avlodlari yashaydigan muhit 
sifatiga oid turli bashoratlar va konsepsiyalar (lot. 
conceptus
fikr, 
tasavvur) ishlab chiqilmoqda. Ammo bu tadqiqotlarning metodlari 
etarlicha takomillashmaganligi tufayli jamiyat va tabiat orasidagi 
o‘zaro ta’sir mexanizmining o‘ziga xos xususiyatlari har 
taraflama o‘rganilganicha yo‘q. Ayni paytda atrof muhit 
muammolarining yechimiga doir eng muhim vazifalarni hal 
etishga qaratilgan turli amaliy ishlar ilmiy – nazariy ishlanmalarga 
qo‘llaniladigan kimyoviy moddalar boshqa hashoratlarga yoki 
o‘simliklarga ham zarar yetkazishi mumkin yoki muhitni 
ifloslaydi. Shu sababli tabiatga maqsadli ta’sir ko‘rstishdan oldin 
uning oqibatlarini ilmiy asosda bashorat qilish, eksperimetdan 
o‘tkazish lozim. Tabiatga ko‘rsatilishi rejalashtirilayotgan ta’sir 
tabiatda 
mutanosiblashgan 
dinamik 
muvozanatga, 
tabiat 
komponentlarining har biriga qanday ta’sir ko‘rsatishini va qanday 
bilvosita o‘zgarishlarga olib kelishi mumkinligini har tomonlama 
chuqur va to‘liq o‘rganib chiqish lozim. 
Insonning 
xo‘jalik 
faoliyatida 
hozircha 
zararli 
hisoblanadigan ayrim o‘simlik yoki hayvonlarning turlari 
kelajakda yoki hozirgi paytda xo‘jalikning boshqa bir sohasida 
foydali ham bo‘lishi mumkin ekanligini ham aslo nazardan chetda 
qoldirib bo‘lmaydi. Shu sababli bu turlarni ham ayrim joylarda 
maxsus sharoitlarida saqlab qolish va o‘rganish muhim amaliy 
ahamiyatga ega. Masalan, hozirgi paytda zararli hisoblangan 
ayrim hashoratlar kelajak biotexnologiyasida asqotishi mumkin. 
Landshaftga antropogen ta’sirning oqibatlari ko‘rinadigan 
va ko‘rinmaydigan bo‘lishi mumkin. 
Atrof muhitning buzilishi geograflarni nafaqat yaqqol 
ifodalangan yirik miqyoslardagi jarayonlargagina emas, balki 
kamroq seziladigan, yaqqol ifodalanmagan hodisalarga va, 
shuningdek, keyinroq kengayib, kuchayib ketish ehtimoli bo‘lgan 
turli jarayonlarning dastlabki bosqichlariga ham jiddiy e’tibor 
berishlarini taqoza etadi.