O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

2. Nazorat mezoni Q (P
1
 n) ning son qiymatilari 
P=95% va n=9 bo‘lganida nazorat mezonining nazariy qiymati. 
Q (P
1
n) = 0,46 
;
2
Q
3
Q
;
4
Q
;
5
Q
;
6
Q
;
7
Q
;
8
Q
<
)
,
(
P
n
Q
;
1
Q
> 
)
,
(
P
n
Q
Demak, X
1
=0,62 boshqa qiymatlardan keskin farqlanib, qo‘pol xatolik 
natijasida olingan va statistik hisoblash uchun undan foydalanilmaydi. 
Tahlil soni n
≥
10 bo‘lganida olingan qiymatlarning bir hildaligi statistik
hisoblanib,
X
, S
2
, S,S
x
xatoliklar aniqlangandan so‘ng, 
S
d
3
1
≤
tengsizlik 
qanoatlangan holdagina, olingan qiymatlarni bir hil deyish mumkin. 
Agar olingan qiymatlar bir xil bo‘lmasa 
S
d
3
1
>
variantlar qo‘pol xatolik natijasi 
hisoblanib, tashlab yuboriladi va qolgan qiymatlar asosida qaytadan statistik ishlab 
chiqiladi. 
3.Ishonchlilik oraliqlari va ularning kattaliklarini baholash 
A kattalikni n marta o‘lchash natijasida hisoblangan o‘rtacha arifmetik qiymat - 
X
dan A kattalikni tahminiy baholash uchun foydalaniishmiz mumkin. 
Aslida A kattalik haqiqiy kattalikdan - (
µ
) ma’lum darajada farqlanishn kuzatiladi. 
X
kattalikning A kattalikka qay darajada yaqinligi ishonchlilik oralig‘i 
X
-
X
∆
qiymati bilan baholanadi. 
(
X
+
X
∆
)
≤
µ
≤
X
+
X
∆
) ;
(10) 
Ishonchlilik oralig‘ining chegara qiymatlarini hisoblash Styudent mezonidan 
foydalanib bajariladi: 
;
)
,
(
)
(
n
S
f
P
t
X
X
X
±
=
∆
±
(11) 
formuladagi 
)
,
(
f
P
t
- 
Styudent mezonining nazariy qiymati jadvaldan olinadi. 
A qiymatni bir xil usul bilan o‘lchanib, tahlil soni 
t 
va 
p va t
bo‘lgan xolda, 
t 
marta aniqlangan variant uchun; 
;
)
,
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
m
S
f
P
t
X
X
X
n
n
m
m
m
±
=
∆
±
(12) 
formuladagi indekslar kattaliklarning 
t 
va 
p 
ning qaysi variantiga tegishli ekanligini 
ko‘rsatadi. 
11-formulada 
p =f
bo‘lsa: 
S
f
P
t
X
X
X
)
,
(
1
1
±
=
∆
±
(13) 
Bu oraliq ayrim aniqlashdagi ishonchlilik oralig‘i bo‘lib,
X
∆
ishonchlilik
oralig‘i yarmininig ayrim aniqlashdagi qiymatidir. Ayrim aniqlashdagi ishonchlilik
oralig‘i uchun
R
ishonchlilik ehtimolligida quyidagi tengsizlikni qo‘llash mumkin: 
(
X
-
X
∆
)
≤ µ ≤
(
1
X
+
X
∆
) ;
(14) 
yoki 

---

24 
µ-
X
∆
≤
X
≤
µ
+
X
∆
; 
(15) 
Ishonchlilik oralig‘ining yarmi - 
X
∆
va ishonchlilik oralig‘i yarmining o‘rtacha 
qiymatlaridan foydalanib, ayrim aniqlashdagi nisbiy xatolik va o‘rtacha nisbiy xatolik 
hisoblanadi: 
%
100
*
X
X
∆
=
ε
(16) 
%
100
*
X
X
∆
=
ε
(17)