Amaliy mashg’ulot: Bolalarni mustaqil tasviriy faoliyatini ahamiyati. Yakka va jamoaviy
ishlarni bajarish: rasm, loy va plastilin bilan ishlash, applikatsiya, qurish – yasash bo’yicha
mashg’ulot ishlanmasi tayyorlash.
VI. O’quv fanining moddiy – texnik ta’minoti
O`qituvchi va o`quvchilar uchun stol va stullar; doska, fanni o`qitishga oid stendlar,plakatlar,
tarbiyachilar uchun namoyish qiluvchi, bolalar uchun tarqatma materiallardan namunalar. Fanni
o’zlashtirishda darslik, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma`ruza matnlari, tarqatma materiallar,
elektron materiallardan foydalaniladi.Nazariy, amaliy darslariga mos ravishdagi ilg’or
pedagogik texnologiyalar tatbiq etiladi.
VII.O’quv fanining o’zlashtirish darajasini nazorat qilish va baholash
”Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o’quvchilarining bilim saviyasi, ko’nikma va
malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi to’g’risida Nizom”ga ga muvofiq amalga oshiriladi.
Asos: O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat test markazi Oliy
va o’rta maxsus ta’lim vazirligi va O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazining 2008 yil 30
apreldagi 01-148 q/q-son, 118-son, 16q/q-son qarori.
Joriy nazorat - Og`zaki so`rov, yozma ishlar, testlar, mashg’ulot jarayonidagi mustaqil
faoliyat, uy vazifalari ya`ni o`qituvchi o`z amaliyotida qo`llaydigan barcha so`rov turlarini o`z
ichiga oladi;
Oraliq nazorat-semestr tamom bo’lganda va o’quv dasturining tegishli bo’limi
tugallangandan keyin amalga oshiriladi. Uning asosida o’quvchi reytingi aniqlanadi. Bilimlar,
malaka va ko’nikmalarni baholash uchun O.N imtihonlar, testlar, sinovlar, kurs va malaka ishlari
o’tkaziladi;
Yakuniy nazorat - o’qish tugallangandan keyin davlat attestatsiyasi, imtihonlar, testlar,
malaka ishlari, diplom loyihalarini himoya qilish shaklida amalga oshiriladi. Test, yozma savollar
xajmi fanga ajratilgan soatdan kelib chiqib belgilanadi.
Baholash “5” balli tizim asosida amalga oshiriladi.
VIII. Tavsiya etilgan adabiyotlar va saytlar ro’yhati
Asosiy adabiyotlar
1.O`zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni T.1997 y.
2.“Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan Davlat talablari” O`zRXTB. MMXQTMORO`MM 2017
3. “Bolajon” tayanch dasturi. Toshkent. O`zRXTB. MMXQTMORO`MM. 2016 yil
4. B. Oripov. Tasviriy san`at va uni o’qitish metodikasi. Ilm Ziyo. 2012,2013
5.M.Nurmatova,SH.Xasanova:Rasm ,buyumlaryasashvatasviriyfaoliyatmetodikasi.T.2012 y
Qo’shimcha adabiyotlar.
1.Naturmort chizishni o’rganamiz.T.2010 y
2.R.Raximova:Loy va plastelindan narsalar yasashni o’rganamiz.T.2016y.
Internet saytlari.
1.www.uznature.uz
2.http://fikr.uz
3.www.ziyonet.uz
4.http://referat.arxiv.uz
TABIAT BILAN TANISHTIRISH METODIKASI
FANIDAN O’QUV DASTURI
Fan dasturi O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarini Axborot-metodik
ta’minlash xizmati huzuridagi “O‘quv-metodik birlashmalari”ning 2017 yil ” 31”yiundagi 3-
sonli yig‘ilish bayonnomasi hamda Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar tayyorlov yo‘nalishlari
bo‘yicha Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2017 yil “18” avgustdagi 4-sonli majlis bayoni bilan
ma’qullangan.
Tuzuvchi:
Nodirova Zumrad
Nigmanovna
–
Toshkent pedagogika kolleji o’qituvchisi
Taqrizchilar:
Rasulxodjayeva
Madina Axmadjanovna
– Nizomiy nomli TDPU o’qituvchisi
Ro’ziyeva
Saodat Baxtiyarovna
– Shayxontaxur tumani 171-MTM mudirasi
I. Kirish
Maktabgacha ta’lim muassasalari uchun tarbiyachilar tayyorlashda “Tabiat bilan
tanishtirish metodikasi” fanining o’qitilishi muhim o’rin tutadi. Ta’lim O’zbekiston
Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” talablari
asosida tashkil etiladi. Fan tehnikani tez suratlarda takomillashuvi hozirgi pedagoglar oldiga
ulkan vazifalarni qo’yadi. Bolalarda fikrlash doiralarini kengaytirish, ko`rgan-bilgan,
eshitganlari asosida bilimlarini umumlashtirish shu bilan bir qatorda kuzatuvchanlikni, nutqini va
bilimga
qiziqishlarini
rivojlantirish
lozim,
bunda
bo`lajak
tarbiyachilar
MTM
tarbiyalanuvchilariga “Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo`yilgan Davlat talablari”
va “Bolajon” tayanch dasturi asosida bilim berib boradilar. Ushbu fan dasturi kollej
o`quvchilarini maktabgacha yoshdagi bolalarning tabiat haqidagi tasavvurlarini rivojlantirish
asoslari bilan tanishtirishni, bolalarning aqliy faolligini rivojlantirishni, turli tabiatga oid
o’yinlardan foydalanishni, mustaqil, aqliy malaka va ko’nikmalarni egallab olishlarini va
maktabda muvaffaqiyatli olgan bilimlari asosida o’qishlari uchun zamin yaratishni ko’zlaydi.
II. O’quv fanning maqsad va vazifalari
Fanning maqsadi: Bolalarni tabiat bilan tanishtirish orqali tabiatdagi jonli va jonsiz
obьektlari haqida to’liq ma’lumot berish, maktabgacha ta’lim muassasalarida va oilada bolalarni
tabiat bilan tanishtirish maqsadida o’tkaziladigan mashg’ulotlarda, sayrlarda, o’yinlarda hamda
ekskursiyalarda to’g’ri metod va shakllardan foydalana olishni o’rganish. «Bolajon’’ tayanch
dasturida ko’rsatilgan ko’rsatmalar asosida bolalarni tabiat haqidagi bilimlarini kengaytirish.
Ta’lim O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni, “Kadrlar tayyorlash milliy
dasturi” talablari asosida tashkil eta olish, “Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga
qo`yilgan Davlat talablari” va “Bolajon” tayanch dasturi, “Bola shaxsiga yo`naltirilgan ta`lim”
asosida ish olib borish.
Fanning vazifasi:
-Maktabgacha ta`lim muassasalari yoshidagi bolalarga tabiat haqidagi
boshlang`ich bilimlarni bera olish;
-Mashg`ulotlar davomida ta`lim berish jarayonini takomillashtirish;
-bolalarga jonli va jonsiz obektlari haqida to’liq ma’lumot berish;
- mashg’ulotlar, sayrlar, o’yinlar hamda ekskursiyalarni to’g’ri tashkil eta olish;
- «Bolajon’’ tayanch dasturida ko’rsatilgan ko’rsatmalar asosida bolalarni tabiat
haqidagi bilimlarini kengaytirish;
-“Bolajon” tayanch dasturida ko’rsatilgan mavzular asosida mashg’ulotlarni
rejalashtira olish;
-Tabiat bilan tanishtirish metod va shakllaridan to’g’ri foydalana olish;
-Tabiat bilan tanishtirishning shart-sharoitlaridan to’g’ri foydalana olish;
- bolalarni yil fasllari bilan tanishtirishda guruhlar bo’yicha mashg’ulotlarni tuza olish;
III. O’quv fanning o’zlashtirish natijasiga qo’yiladigan talablar:
Fanni o’zlashtirish natijasida o’quvchi:
- tabiat haqida aniq bilimlarga ega bo’lishni;
-tabiatning jonli va jonsizligini ajrata olishni;
- dastur bilan to’g’ri ishlay olishni;
- tabiat bilan tanishtirish metod va shakllarini farqlay bilishni;
- tabiat burchagini va yer maydonchasini to’g’ri tashkil etishni;
-yil fasllarini to’g’ri ajrata olishni;
-har bir yosh guruh bo’yicha mashg’lot ishlanmalarini to’g’ri tashkil eta
olishni bilishi;
- har bir guruhda dastur bo’yicha bolalarni tabiat bilan tanishtirish vazifalarini bilishni;
- mashg’ulot, sayr, o’yin, mehnat, kuzatish tajribalarni to’g’ri tashkil qilishni;
- MTM da va oilada tabiat burchagini va yer maydonchasini tashkil qilishda
jixozlarni tanlay olish va to’g’ri joylashtira olishni mustaqil tashkil eta olish
ko’nikmasiga ega bo’lishlari kerak.
IV.Namunaviy mavzular rejasi
№
Bo`limlar va tavsiyalar nomi
H
am
m
as
i
Auditoriyadagi o’quv yuklamasi,
soatlari
Jam
i
N
az
ar
iy
m
as
h
g’
u
lot
A
m
al
iy
m
as
h
g’
u
lot
L
ab
ar
at
or
iya
S
еm
in
ar
lar
K
u
rs
i
sh
i
M
u
st
aq
il
i
sh
I.
I-bo’lim. Kirish
18
14
10
4
4
1.
Tabiat haqida tushuncha.
2
2
2
2.
Sharq mutaffakirlarining tabiatshunoslik fani
haqidagi ta’limotlari.
2
2
2
3.
MTMda bolalarga ekologik tarbiya berish.
2
2
2
4.
Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda dunyo
qarashlarini shakllantirish, tarbiyachi va oila
tarbiyachisining vazifasi.
2
2
2
5.
Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat
talablarida “Tabiat bilan tanishtirish” kichik
sohasining mazmuni.
4
2
2
2
6.
MTMda va oilada bolalarni tabiat bilan
tanishtirishda tayanch dasturining mohiyati
va vazifalari
2
2
2
7.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturigi mavzular asosida
mashg’ulotlarni rejalashtirish.
4
2
2
2
II.
2-bo’lim. Bolalarni tabiat bilan
tanishtirish metodlari
18
12
2
10
6
8.
Tabiat bilan tanishtirish metodlari haqida
tushuncha.
4
2
2
2
9.
Amaliy uslub va uning turlari.
2
2
2
10. O’yin mashqlari va o’yin- mashg’ulotlar.
4
2
2
2
11. Tabiatda bolalar mehnati.
2
2
2
12. Tabiat bilan tanishtirishning og`zaki uslubi.
2
2
2
13.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturida guruhlar bo’yicha tashkil
etiladigan suhbat va kuzatishlarni tahlil
qilish.
4
2
2
2
III.
3-bo’lim. Bolalarni tabiat bilan
tanishtirishning shakllari
10
6
6
2
14.
MTMdava oilada tabiat bilan tanishtirishda
amaliy mashg`ulotlar.
2
2
2
15. MTMda ekskursiyalarni tashkil etish.
4
2
2
2
16.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
dasturi asosida tabiat bilan tanishtirish
bo`yicha mashg`ulot va ekskursiya
ishlanmasini tuzish, tahlil qilish.
4
2
2
IV.
4-bo’lim. Bolalarni tabiat bilan
tanishtirishning shart-sharoitlari
30
18
6
12
12
17. MTMda tabiat burchagi.
2
2
2
18.
Turli guruhlarda tabiat burchagini tashkil
etish.
2
2
2
19.
Tabiat burchagida o`simlik va ularni turli
yo’llar bilan ko’paytirish.
4
2
2
2
20.
MTMda tabiat burchagida terrariumda
yashovchi hayvonlarni boqish.
4
2
2
2
21.
MTMda qushlar uchun donxo`raklar va
inlar.
4
2
2
2
22.
MTMda va oilada bolalarni xonaki va
yovvoyi hayvonlar bilan tanishtirish.
4
2
2
2
23. MTMda yer maydonchasi.
2
2
2
24.
MTMda yer maydonchasida boqish mumkin
bo`lgan hayvonlar, parrandalar va qushlar.
4
2
2
2
25.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturi asosida turli yosh guruhlarda
bolalarni hayvonlar, parrandalar va qushlar
bilan tanishtirish bo`yicha olib boriladigan
ishlar monitoringi.
4
2
2
2
V.
5-bo’lim.Bolalarni yil fasllari bilan
tanishtirish.
25
20
12
8
5
26. MTMda bolalarni kuz fasli bilan tanishtirish.
2
2
2
27.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturi asosida bolalarni kuz fasli
bilan tanishtiruvchi mashg`ulot ishlanmasini
tuzish va tahlil qilish.
2
2
2
28.
MTMda bolalarni qish fasli bilan
tanishtirish.
2
2
2
29.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturi asosida bolalarni qish fasli
bilan tanishtiruvchi mashg`ulot ishlanmasini
tuzish va tahlil qilish.
3
2
2
1
30.
MTMda bolalarni bahor fasli bilan
tanishtirish.
2
2
2
31.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturi asosida bolalarni bahor fasli
bilan tanishtiruvchi mashg`ulot ishlanmasini
tuzish va tahlil qilish.
4
2
2
2
32. MTMda bolalarni yoz fasli bilan tanishtirish
2
2
2
33.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining
tayanch dasturi asosida bolalarni yoz fasli
bilan tanishtiruvchi mashg`ulot ishlanmasini
tuzish va tahlil qilish.
4
2
2
2
34. O`zbekistonda “Bioekosan” va “Ekosan”
2
2
2
jamg`armalari faoliyati.
35. Qizil kitob haqida tushuncha.
2
2
2
Jami:
99
70
30
40
29
V.O’quv fani mavzularining mazmuni
I-Bo’lim. Kirish.
1-mavzu: Tabiat haqida tushuncha.
Nazariy mashg’ulot. Tabiat bitmas-tuganmas xazina. Jonli-jonsiz tabiat. Biosfera yerda
xayot paydo bo`lishi. Biosfera haqida V.I. Vernadskiy ta’limoti. Biosferaning umumiy vazni.
Tabiatni faol himoyachilarini tarbiyalash va to’g’ri munosabatda bo’lishga o’rgatish. Mehr-
muhabbat uyg’otish.
2-mavzu: Sharq mutaffakirlarining tabiatshunoslik fani haqidagi ta’limotlari.
Nazariy mashg’ulot. O`zbek xalqining qadimgi ekologik madaniyati. “Avesto”ning
tabiat haqidagi fikrlari. Buyuk alloma Muxammad ibn Muso al-Xorazmiy risolalari. Tabiat
haqida Abu Nasr Farobiy va Abu Rayhon Beruniy qarashlari. Abu Ali ibn Sino qomusiy
olim. Zahiriddin Muxammad Boburning asarlaridagi geografik qarashlari.Ya. A. Komenskiy
Chexiyalik mashhur pedagog.
K.D.Ushinskiy “Boshlang’ich ta’lim” asoschisi.
3-mavzu: MTMda bolalarga ekologik tarbiya berish.
Nazariy mashg’ulot. Umumiy ekologiya haqida tushuncha. Ekologiya fanining
asoschilari va ta’lim-tarbiyada tutgan o’rni. Umumiy ekologiyaning vazifalari. Hozirgi zamon
ekologiyasining sohalari. MTM da va oilada bolalarga ekologik tarbiya berish. Ekologiyani
muhofaza qilish bo’yicha qabul qilingan qarorlar.
4-mavzu: Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda dunyoqarashlarini
shakllantirish, tarbiyachi va oila tarbiyachisining vazifasi.
Nazariy mashg’ulot. Insonni tabiatdagi o’rni. Bolalarni dunyoqarashlarini shakillantirish.
Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda tarbiyachining ro’li. Bolalarni bilimlarini oshirish.
Tarbiyachi bilim doirasining kengligi va oldiga qo’yilgan talablar.
5-mavzu: Maktabgacha ta’limga qo’yiladigan davlat talablarida “Atrofi olam to’grisidagi
bilimga ega bo’lish va uni anglash” kichik sohasining mazmuni
Amaliy mashg’ulot. Davlat talablari 0-7 yoshli
bolaning qay darajada rivojlanganligi baholab
boruvchi talabdir.
Tabiat bilan tanishtirish.
1-talab: Bola jonli va jonsiz tabiatni kuzatish va ta’riflay olish..
2-talab: Bola inson tana a’zolarini o’rganadi, olam to’g’risidagi malakaga ega bo’lish
6-mavzu: MTMda va oilada bolalarni tabiat bilan tanishtirishda tayanch dasturining
mohiyati va vazifalari.
Nazariy mashg’ulot. Dasturning mazmuni. MTM da va oilada bolalarni tabiat bilan
tanishtirishda dastur vazifalari. Bolalarni jismonan rivojlantirish, nutqini, tafakkurini va ma’nan
yetukligini o’stirish. Dasturdan tabiatga oid bolalar bilimlarini kengaytirish.
7-mavzu: Maktabgacha ta’lim muassasalarining tayanch dasturdagi mavzular asosida
mashg’ulotlarni rejalashtirish
Amaliy mashg’ulot. Dasturdan kichik va o`rta guruhlar bo’yicha tabiatga oid
mashg’ulotlarni farqlashga o’rgatish. Katta va tayyorlov guruh bolalari bilan mavzular asosida
o`tkaziladigan mashg`ulotlarni murakkablashuvini tahlil qilish. Guruhlar bo`yicha dastur asosida
tabiat bilan tanishtirish mashg`ulotlarni monitoringini tuzish.
II-bo’lim. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodlari.
8-mavzu: Tabiat bilan tanishtirish metodlari haqida tushuncha.
Nazariy mashg’ulot.Tabiat bilan tanishtirish metodlarini xilma-xilligi. MTM da va oilada
tajriba, o’yin, mehnatni tashkil etish.Tajriba asosida ba’zi urug’ namunalaridan ekishni o’rgatish.
Tabiat bilan tanishtirishning ko’rgazmali uslubi. Tarbiyachining kuzatishga tayyorlanishi va
boshqarishi. Tarqatma materiallardan foydalanib kuzatishlar o’tkazish. Turli yosh guruhda
kuzatishlar tashkil etish.
9-mavzu: Amaliy uslub va uning turlari.
Amaliy mashg’ulot. O`yinni tashkil etish. Didaktik o`yinlar orqali bolalarni bilimlarini
aniqlash. Didaktik o`yinlarda xotira, diqqat va kuzatuchanlikni o`stirish. Predmetli oyinlar orqali
bolalarni faol muloqatda bo`lishga o`rgatish. Stol bosma o`yinlarida bolalarni o`simliklar va
hayvonlar haqidagi bilimlarini o`stirish. O`yinni so`z bilan birgalikda boshqarish. Og`zaki o`yin
orqali predmetlarning vazifalari haqidagi bilimlarini mustahkamlash. Guruhlar bo`yicha turli xil
o`yinlar tashkil etish.
10-mavzu: O`yin mashqlari va o`yin-mashg`ulotlar.
Amaliy mashg’ulot. O`yin vaqtida o`yin mashqlaridan foydalanish. Didaktik o`yin
mashg`ulotlar tashkil etish. Harakatli o`yinlarda obrazlarning xatti-harakatlariga taqlid qilish.
Ijodiy o`yinlar orqali yangi bilim, ko`nikma va malakalarga ega bo`lish. Ijodiy o`yinlar tabiiy
materiallardan foydalanish. Tabiiy materiallar yordamida bolalar ijodkorligini o`stirish.
11-mavzu: Tabiatda bolalar mehnati.
Amaliy mashg’ulot. Bolalarning tabiatdagi mehnati. Mehnat orqali maqsad va natijalarga
erishish. Bolalar muhitning o`zgarishini kuzatadilar. Mehnatning ongli va maqsadga
yo`naltirilganligi. Tabiatdagi mehnat jarayonida ta’limiy vazifalarni hal etish. Tabiat bilan
tanishtirishda bolalar mehnatini tashkil etish. bolalar mehnatida navbatchilikni tashkil etish.
bolalar mehnatiga rahbarlik qilish.
12-mavzu: Tabiat bilan tanishtirishning og`zaki uslubi.
Amaliy mashg’ulot. Oldindan o`tkaziladigan suhbat va yakuniy suhbatlarni tashkil etish.
Suhbatning maqsadi. Suhbat - o`tkaziladigan mashg`ulotning yakunidir. Suhbatda didaktik
maqsadni tasavvur qilish. Suhbatda hilma-hil ko`rgazmali materiallardan foydalanish.
Do'stlaringiz bilan baham: |