O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Ê
-måzînlàr.
1950- yillàrdàn bîshlàb kàshf qilinàdigàn zàrràlàr-
ning sîni kåskin îrtib bîrdi. Bulàr qàtîrigà 
Ê
-måzînlàr hàm
kiràdi. Ulàrning zàryadi musbàt, mànfiy, nîl bo‘lishi mumkin.
Ìàssàlàri esà 966–974
m
e
àtrîfidà.
Gipårînlàr.
Êåyingi zàrràlàr guruhi 
gi pårînlàr
dåyilàdi.
Ulàrning màssàlàri 2180
m
e
dàn 3278
m
e
gàchà îràliqdà bo‘làdi.
Råzînànslàr.
Êåyingi pàytlàrdà yashàsh dàvrlàri judà kichik
bo‘lgàn 
råzînànslàr
dåb ataluvchi zàrràlàr kàshf qilindi. Ulàrni
båvîsità qàyd qilishning ilîji bo‘lmày, vujudgà kålgànini pàrchàlà-
nishidà hîsil bo‘lgàn màhsulîtlàrgà qàràb àniqlànàdi.
Umumàn îlgàndà, dàstlàbki pàytlàrdà bîr-yo‘g‘i bir nåchtà-
ginà và màtåriyaning eng jàjji g‘ishtchàlàri dåb hisîblàngàn elå-
måntàr zàrràlàr kåyinchàlik, shu qàdàr õilmà-õil và shu qàdàr
muràkkàb bo‘lib chiqdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

141
Àntizàrràlàr.
Birinchi àntizàrrà – elåktrînning àntizàrràsi
(qàràmà-qàrshi zàrràsi) – 
pîzitrîn
kàshf qilingàndàn so‘ng, bîshqà
zàrràlàrning hàm àntizàrràsi yo‘qmikàn, dågàn sàvîl tug‘ildi. Ànti-
prîtîn 1955- yildà mis nishînni prîtînlàr bilàn bîmbàrdimîn
qilish nàtijàsidà hîsil qilindi. 1956- yildà esà àntinåytrîn kàshf
qilindi. 
Hîzirgi pàytdà hàr bir zàrràning o‘z àntizàrràsi, ya’ni màssàsi
và spini tång, zàryadi esà qàràmà-qàrshi bo‘lgàn zàrrà màvjudligi
àniqlàngàn.
Elåktrîn và prîtînlàrning àntizàrràlàri zàryadining ishîràsi
bilàn fàrq qilsà, nåytrîn và àntinåytrîn õususiy màgnit mî-
måntlàrining ishîràsi bilàn fàrq qilàdi. Zàryadsiz zàrràlàr fîtîn,
p
0
-måzînlàrning o‘zlàri và àntizàrràlàrining fizik õîssàlàri bir õil.
Àntizàrràlàr to‘g‘risidà mà’lumîtgà egà bo‘lgàndàn kåyin
o‘quvchidà zàrrà và àntizàrrà uchràshib qîlsà nimà bo‘làdi, dågàn
sàvîl tug‘ilishi tàbiiy. Ushbu sàvîlgà jàvîbni kåyingi sàtrlàrdà tîpàsiz.