O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

2-§. Seyalkalar tasnifi 
36-rasmda
respublikamizda ko‘p ishlatilayotgan modulli chigit 
seyalkasining mexanik (
a
) va pnevmatik (b) turlari ko‘rsatilgan. 
Uning misolida har qanday seyalkani tashkil qiladigan quyidagi 
asosiy qismlarni ta’kidlab o‘tish mumkin: urug‘ qutisi 1 ning 
tubiga o‘rnatiladigan miqdorlagich 2, urug‘ o‘tkazgich, ekkich 3 
va urug‘ ko‘mgich 4, iztortkich 5 lar 
(36-rasm). 
36-rasm. Modulli chigit seyakasining umumiy ko‘rinishi: 
a–mexanik miqdorlagichli; b–pnevmatik miqdorlagichli; 1–urug‘ qutisi; 
2–miqdorlagich; 3–ekkich; 4–ko‘mgich; 5–iztortgich; 6–ventilator. 
Aylanayotgan miqdorlagich qutidan belgilangan me’yordagi 
urug‘ni uzluksiz ajratib olayotgan urug‘lar urug‘ o‘tkazgich orqali 
ekkichga yetib boradi. Ekkich tuproqni yorib, ariqcha tayyorlaydi, 
uning tubini zichlaydi va tushayotgan urug‘ni kerakli chuqurlikda 
joylashtirib, tuproq bilan qisman ko‘mib ketadi. Ekkich orqasiga 
1 
5 
3 
4 
a 
b 
1 
2 
5 
6 
3 
4 

---

92 
o‘rnatilgan ko‘mgich (sudralma-zanjir, kurakcha va hokazo)lar 
urug‘ni tuproq bilan to‘liq ko‘mib, qisman zichlab ketadi. 
Ekinlar turiga qarab chigit, don, makkajo‘xori, lavlagi, 
sabzavot, poliz ekinlari urug‘ini ekadigan seyalkalar farqlanadi. 
Shuningdek, seyalkalar faqat bir turdagi urug‘ni ekadigan 
maxsus 
va bir-biriga o‘xshash bir necha turdagi urug‘larni ekadigan 
universal 
turlarga ajratiladi. Ayrim 
kombinatsiyalashtirilgan 
seyalkalar urug‘ ekish bilan bir vaqtda mineral o‘g‘itni ham 
tuproqqa ko‘mib keta oladi. Seyalkalar urug‘ni ekish usuliga ko‘ra 
qatorlab, tor qatorlab, uyalab, kvadrat uyalab, donalab, sepib va 
plyonka ostiga ekadigan, traktorga ulanishiga ko‘ra tirkalma va 
osma turlarga bo‘linadi. Don seyalkalari, asosan, tirkalma bo‘lib, 
maxsus moslama yordamida bir nechta seyalkalardan qamrov 
kengligi katta bo‘lgan agregatlar tuzib yuqori quvvatli traktorlarga 
ulanadi. Katta maydonli dalalarga urug‘ ekishda aynan shu turdagi 
seyalkalardan foydalanish mumkin. O‘lchamlari cheklangan 
maydonlarga ekiladigan ekinlar (paxta, lavlagi, sabzavot) uchun 
esa osma seyalkalardan foydalangan ma’qul.