O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Hamma g‘altaklar bir xil miqdordagi urug‘ni ajaritishi 

---

95 
O‘simliklar bir xil oziqlanishi uchun ekilayotgan urug‘ni 
maydon bo‘ylab bir tekis taqsimlash talab qilinadi.
 
uchun ular ishchi qismining uzunligi bir xil bo‘lishi kerak. 
Buning uchun g‘altaklar val 6 ning dastagi yordamida bir xil 
masofaga suriladi. Agar alohida bitta g‘altakni surish kerak bo‘lsa, 
qutining teshigi (paz) 1 g‘altak bo‘ylab birmuncha surib qo‘yiladi. 
Ekilayotgan 
urug‘ 
miqdorini 
o‘zgartirish 
uchun, 
birinchidan, g‘altakning ishchi uzunligini, ikkinchidan, uning 
aylanish tezligini yetarlicha o‘zgartiriladi. 
Ammo aylanish 
tezligini 
tayinlashda, 
ekiladigan 
urug‘larning 
siqilishga 
chidamliligini e’tiborga olish kerak. Urug‘ kamroq shikastlanishi 
uchun g‘altakning aylanish tezligini
minimal, ishchi uzunligini 
maksimal qilib tayinlash maqsadga muvofiqdir. Bug‘doy, arpa kabi 
urug‘larning shikastlanishi 0,3 foizdan, poliz ekinlari urug‘i uchun 
esa bu ko‘rsatkich 1,5 foizdan oshmasligi kerak. 
Disksimon miqdorlagich 
urug‘ni donalab ajratib berishi uchun 
urug‘lar to‘kiluvchan, ya’ni ularning sirti silliq bo‘lishi yoki unga 
maxsus ishlov berib, sirtini silliqlash (chigit kimyoviy va mexanik 
usul bilan tuksizlantiriladi yoki yopishqoq modda bilan qoplanadi) 
talab qilinadi. 
Disksimon 
miqdorlagich, 
asosan, vertikal yoki gorizontal 
o‘q atrofida aylanadigan turlarga 
bo‘linadi. Vertikal o‘q atrofida 
aylanadigan 
diskda 
urug‘ni 
qutidan donalab olib chiqadigan 
kataklar 
yasaladi 
(38-rasm).
Miqdorlagich katakchali disk 1, 
qaytargich 2, tushirgich 3 lardan 
iborat bo‘ladi. 
Vertikal o‘q atrofida ayla-
nadigan miqdorlagichning ish 
jarayoni quyidagicha kechadi: 
38-rasm.
Disksimon miqdorlagich 
1-katakchali disk; 2-qaytargich;
3-tushirgich; 4-urug‘ qutisi;
5-tarnov.
 
4 
2 
3 
1 
5 

---

96 
vertikal o‘qli disk 1, silindrsimon urug‘ qutisining tubiga yaqin 
o‘rnatilgan bo‘lib, urug‘lar tagida ularga tegib uzluksiz aylanib 
turadi. Urug‘lar og‘irlik kuchi ta’sirida disk kataklariga tushib, 
ular bilan birgalikda aylanib, qaytargichning tagidan o‘tadi. 
Qaytargichning tishi katakka to‘liq tusha olmagan urug‘ni ustidan 
bosib, o‘rnashtiradi, chala ilingan urug‘ni esa sidirib chiqarib 
tashlaydi. Urug‘ quti tubidagi darcha ustiga kelganida tushirgich 
uni turtib, urug‘ o‘tkazgichga tushirib yuboradi.