O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi

2.3. TERMITLARNING KOLONIYaSI VA MORFOLOGIYaSI
Termitlar — mayda yoki o‘rtacha kattalikdagi xasharotlar bo‘lib, odatda yorug‘likdan qochadi va oila bo‘lib tuproqda, yog‘ochlikda yoki o‘ziga xos kartonsimon materialdan yasalgan maxsus uyalarda yashashadi. Termitlar superorganizm deb ataladi. Bunga sabab, ularni bir-biri bilan bog‘lovchi ajoyib kommunikatsiya tizimining mavjudligidir. Navkar termitlar og‘ir qattiq boshlari bilan devorga yoki boshka jismlarga urib yaqinlashib kelayotgan xavf xaqida xabar berishsa, ishchilar esa yangi ozuqa manbasini topishlari bilanoq uning xidini olishadi va shunga qarab boshqa so‘qir termitlar ozuqa tomon osonlik bilan yo‘l topib borshadi. Shuningdek ishchi termitlar korin kismidan maxsus xid ajratib ozikni yarokli yoki yaroksiz ekanligini, ozik kancha masofada ekanligini umuman bu maxsus xid ularni tili ekanligidan dalolat beradi. Urgochi kanotli termitlardan ajraladigan xid erkaklarin uziiga jalb kiladi.
Termitlar turkumi vakillari to‘liqsiz yoki chala rivojlanuvchi, ya’ni o‘z hayoti davomida tuxum, lichinka, еtuk - imago fazalarini o‘tab yashovchi hasharotlar xisoblanadi. Hayot tarziga ko‘ra ular jamoa xosil qiluvchi hasharotlar ekologik guruxiga kiritiladi.
Jamoa xosil qilib yashovchi termitlar koloniyasida o‘rtacha 10-15000 dona termit individlari bo‘lib, unda bitta «malika», 6-7 ta «malika o‘rinbosari», bitta «shox», yuzlab «navkar», minglab «ishchi» va «lichinka» kabi tabaqalar mavjud (3.3.1.–rasm.).
3.3.1.–rasm. T ermitlar koloniyasi
A - shox
B - ona malika
C - ikkinchi malika
D - uchinchi malika
E –askarlari
F –ishchi





2.3.2.- rasm. Askar termitlarining ko‘rinishi



2.3.3.- rasm. Ishchi termitlarining ko‘rinishi




2.3.4- rasm. Qanot tashagan malika termitlarining ko‘rinishi