O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

V.A.Krutetskiy 
o‘spirinlarda uchraydigan motivlarning quyidagilarini alohida 
ifodalaydi: 
a) Biror o‘quv faniga qiziqish ;
b) Vatanga foyda keltirish istagi; 
v) Shaxsiy qobiliyatini ro‘kach qilish ;
g) Oilaviy an’analarga rioya 
qilish ; 
d) Do‘st-birodarlarga ergashish;
e) Moddiy ta’minlash va hokazolar . 
Bilimlarni o‘zlashtirish jarayoni va uning psixologik komponentlari: 
Ta’lim jarayonining natijasi o‘zlashtirish, ichki va tashqi faoliyatni maqsadga 
muvofiq ravishda o‘zgartirishdir. Ta’lim bir odamning boshqasiga bilim va 
ko‘nikmalar berishidir. Bilim, ko‘nikma va malakalar ta’lim jarayonining 
natijasidir. Bilimlarni o‘zlashtirish jarayoni muammosi
P.Ya.Galperin 
va
 
N.F.Talizina 
tomonidan o‘rganilgan. Ular aqliy hatti-harakatlarni bosqichma-
bosqich shakllantirish nazariyasini ishlab chiqqanlar. Mualliflar aqliy hatti-

---

275 
harakatlarni moddiy holda tashki nutq yordamida hamda aqliy shaklda, fikrda 
namoyon bo‘lishini izohlab berdilar. Aqliy hatti-harakatlarning 
birinchi bosqichi 
rasm,
sxema, diagramma va shartli belgilar tarzida o‘z ifodasini topadi. Aqliy 
hatti-harakatlarning 
ikkinchi
bosqichi 
ko‘rgazmalardan olgan tasavvurlari 
to‘g‘risida o‘quvchilarning ovoz
 
chiqarib, fikr yuritishidan iboratdir. 
Uchinchi 
bosqich
esa, sub’ekt ongida tasavvur, tushuncha, qonuniyat, xossa, xususiyat, 
operatsiya, usul tariqasida namoyon bo‘ladi. Ma’lumki, o‘quvchilarga taklif 
etiladigan axborotlar aql bovar qilmaydigan darajada tezlik bilan ko‘payib 
bormoqda. Shuningdek, ularning juda tez eskirib qolib, yangilashni taqozo etishi 
ham o‘z-o‘zidan ma’lum bo‘lmoqda.