O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti boshlang’ich ta’lim fakulteti boshlang’ich ta’lim pedagogikasi kafedrasi boshlang’ich ta’limda pedagogik diagnostika

Birinchidan, individual ta’lim jarayonini jadallashtiradi. Ikkinchidan, pedagogik jarayonda ishtirok etuvchilarning bilimi natijalarini va ta’lim sifati darajasini aniqlab beradi. Uchinchidan, o‘qitish ishlari jarayonida yo‘l qo‘yilishi mumkin bo’lgan kamchiliklarni minimum darajaga keltirishga yordam beradi.
To‘rtinchidan, ishlab chiqilgan ta’limiy mezon, kriteriyalar orqali o‘quvchi talabaning sinfdan-sinfga (kursdan-kursga) o‘tishida, mutaxassislikka qabul qilinishida minimal talablarga javob berishini belgilaydi.
Keyingi yillarda pedagogik diagnostika quyidagi funksiyalami o‘z ichiga olmoqda:
1. Analitik - ta’lim-tarbiya jarayonim olib borishda ta’limda yaratilgan sharoit va natijalar orasidagi o‘zaro bog‘liqlikning sabablarini o‘rganish.
2. O’z-o‘zini diagnostikalash - o‘quvchi-talabaning o‘zlashtirish darajasi, tarbiya topganligi va rivojlanish komponentini aniqlash.
3. Baholash - pedagogik jarayon qatnashchilari faoliyatidagi miqdor-sifat baho ko‘rsatkichlarni bashorat qilish.
4. Korreksiyalash - o‘qituvchi va o‘quvchi-talaba faoliyatida yuz berishi mumkin bo‘lgan kamchiliklarni minimum holatga keltirish.
5. Yo‘naltirilganlik - yangi maqsadlami belgilashda o‘quv jarayonida yuz berishi mumkin bolgan kamchiliklarning oldini olish.
6. Axborotlashtirish - pedagogik jarayon qatnashchilarini doimiy ravishda qo‘lga kiritilayotgan muvaffaqiyatlardan xabardor qilib borish.
Pedagogik diagnostika ta’limni boshqarishda muhim ahamiyatga ega. U o‘quv tarbiya jarayonini yaxshilashga xizmat qiladi, ta’lim-tarbiya jarayonini to‘g‘ri tahlil etadi, ta’limiy faoliyat natijasida erishilgan samaralarni xolislik bilan belgilab beradi, yo‘l qo‘yilgan kamchilik va nuqsonlarni bartaraf etishga yo’l ochadi, pirovard natijada ta’limning takomillashib borishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Boshqacha qilib aytganda, pedagogik diagnostika orqali ta’lim ob’yekti, ta’limiy tushunchalar qay darajada o‘zlashtirilganligi tahlil etiladi, o‘quv kursi va o‘quv dasturlarining o‘zlashtirish darajasi baholanadi. Egallangan malakani aniqlashga qaratilgan pedagogik diagnostika yoki diagnostik faoliyatning ayrim jihatlari quyidagilar: 1) taqqoslash; 2) pedagogik tahlil; 3) avvaldan ayta bilish (prognoz); 4) interpritatsiya; 5) pedagogik diagnostika natijalarini o‘quvchi-talabalarga yetkazib berish; 6) amalga oshirilgan turli diagnostik metodlami o‘quvchi-talabalarga yetkazish; 7) pedagogik diagnostika metodlarini to‘g‘ri tanlay olish.
Pedagogik diagnostikaning eng muhim kriteriylari esa; a) haqqoniylik (ob’yektivnost, ya’ni obektivligi); b) ishonchlilik (nadejnost); v) puxtalik (validnost) ga asoslanadi.
Diagnostik tahlillar quyidagi holatlarda obektiv bo‘ladi:
1. Agar: sinov natijalari turli tekshiruvlarda bir xil natijalar ko‘rsatsa, yoki ko‘rsatkichlar o‘zaro bir-biriga yaqin bo‘lsa;
2. Agar sinov mezonlari, o‘lchovlari birligi hamda uning natijalari sinovni amalga oshiruvchi, aniqlovchining shaxsi, xislati va munosabatlariga bog‘liq bo‘lmasa;
3. Agar sinov bir xil talab, bir xil munosabat va psixologik kayfiyatda amalga oshirilsa, haqiqiy ahvolni aniqlashda ob‘yektiv natijalar olinishi mumkin.
Pedagogik diagnostika natijalari qachon uzil-kesil tasdiqlanadi?
Tajribalar tahlillan shuni ko'rsatadiki, pedagogik diagnostika test usullari vositasida amalga oshirilsa, natijalar haqqoniy bo’ladi., chunki bunda to‘rt xil xulosa bir xil natija bilan baholanadi. Bular,
- mazmunning tasdig‘i;
- har xil usul bilan olingan natijalarning bir xilligi;
- natijalarga ko‘ra amalga oshirilgan tahlillarning isbotlanishi;
- loyihalashning tasdiqlanishi, ya’ni loyihalashtirishdagi natijalarning olingan
xulosalarga uyg‘unligi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

1. 
   Abdullayeva Sh.A. Pedagogik diagnostika va korreksiya. – T.: “Fan va texnologiyalar” nashriyoti, 2009.
   
2. 
   Abdullayeva Sh.A., Ro`ziyeva D.I. Pedagogik diagnostika va korreksiya. – T.: TDPU nashriyoti, 2018.
   
3. 
   Tolipova J.O. Pedagogik testologiya. – T.:, 2015.