O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

RS
nuqtadan 
RS'
nuqtaga ko’chadi. Natijada 1-tovarning nisbiy narxi 
(P
1
/P
2
)
dan 
(P
1
/P
2
)'
gacha ko’tariladi (2.3.4.-b rasm), bu O’zbekiston uchun savdo 
sharti yaxshilanib, Yaponiya uchun yomonlashishini anglatadi.
 

---

@ Import o’rnini qoplashga qaratilgan o’sish (import-biased growth) — 
mamlakat import qiladigan tovar ishlab chiqarishining kengayishi bo’lib, bu 
savdo shartini savdo hamkorlar uchun yomonlashib, mamlakat foydasiga 
yaxshilanishiga olib keladi. 
Import o’rnini qoplashga qaratilgan o’sish har bir mamlakatda import bilan 
raqobat qiluvchi tovar – bizning misolimizda, O’zbekistonda 2-tovar, Yaponiyada 
esa 1-tovar ishlab chiqarishining o’sishi bilan belgilanadi. Bu tovarlar ichki ishlab 
chiqarishining o’sishi eksport nisbiy narxlarining ortishiga, import nisbiy 
narxlarining pasayishiga olib keladi, chunki har bir mamlakat mustaqil ravishda 
ishlab chiqarayotgani bois an’anaviy import tovarlarini kamroq xarid qila boshlaydi. 
Importga talabning qisqarishi natijasida import tovarlar nisbiy narxi tushadi, 
binobarin savdo sharti savdo hamkorlari uchun yomonlashib, mamlakat foydasiga 
yaxshilanishiga olib keladi. 
Savdoning neytral o’sishi (neutral trade growth) — bu mamlakatlar o’rtasida 
savdo shartining o’zgarmagan holatida xalqaro savdo jismoniy hajmining 
ortishidir.
 
 2.4. Xalqaro savdoning yangi nazariyalari 
Xalqaro savdoning masshtab samarasi modeli 
Umumiy iqtisodiy nazariyadan ma’lumki, ishlab chiqarish masshtabi kengayib 
borgani sari tovarning tannarxi pasayib boradi. 
Masshtab samarasi orqali ishlab chiqarish omillari bilan bir xil yoki deyarli bir 
xil ta’minlangan mamlakatlar o’rtasidagi savdo tushuntiriladi. Masshtab samarasi 
orqali texnologik jihatdan bir biriga yaqin, hattoki bir xil tovar ishlab chiqaradigan 
mamlakatlar o’rtasidagi savdoni ham tushuntirish mumkin.