O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

4. Aholini, FVDT kuch va vositalarini favqulodda vaziyatlarga tayyorlash 
Ma`lumki, fuqaro muhofazasining eng muhim vazifalaridan biri, aholini 
favqulodda vaziyatlardan muhofaza kilishga tayyorlash hisoblanadi. Bu borada 
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 7 noyabrdagi 427sonli 
«Uzbekiston Respublikasi aholisini favqulodda vaziyatlardan muhofaza kilishga 
tayyorlash tartibi tugrisida»gi karori kabul kilindi. karorda Uzbekiston Respublikasi 
fuqarolarining favqulodda vaziyatlarda harakat kilishga tayyorlashni hamma 
korxonalarda, muassasalarda (shu jumladan, ta`lim muassasalarida ham) va 
tashkilotlarda, shuningdek, yashash joylarida o’tkazilishi kursatib utilgan (ilovaga 
karang). 

---

150 
Aholini, FVDT kuch va vositalarini FV ruhida muhofazaga tayyorlash
Fuqarolarning FM bo’yicha o’qitish — aholini dushmanning zamonaviy 
qurollari ta`siridan, tabiiy ofatlar, avariya va fojia okibatlaridan himoyalanishga 
tayyorlashning asosiy tadbirlaridan biri bulib hisoblanadi. O’qitish FMning boshligi 
va uning shtablari ko’rsatmasi, shuningdek, fuqaro muhofazasi masalalari bilan 
shugullanuvchi hududiy hamtsa ishlab chiqarish yunalishi bo’yicha tuzilgan yuqori 
tashkiloti FMning ma`suliyatli boshliklari karori, buyrugi asosida tashkil etiladi va 
olib boriladi. Ishchi xizmatchilarni FMga o’qitish har bir xo’jaligik ob`ektining 
boshligiga yuklanadi. 
FM shtabi o’qitish tadbirlarini tashkil etadi, ta`minlaydi va rahbarlik kiladi, uz 
vakgida ukishlarni, amaliy mashg’ulotlarni olib borilishini nazoratga oladi. 
Ob`ektda bajariladigan vazifalarga karab FM yunalishida fuqarolar quyidagi 
toifalar bo’yicha O’qitiladi: 
FMning rahbar tarkiblari; ," — FM tuzilmalariga kiruvchi fuqarolar; d.,, _ 
FM tuzilmalariga kirmaydigan fuqarolar. 
Ishlab chiqarish va ob`ekt FM rejasida kursatilgan tadbirlarni hisobga olgan 
holda har bir toifa shahslarini ma`lum dastur asosida o’qitish maksadga muvofikdir. 
Respublikamiz aholisini FVlardan muhofaza kilishga tayyorlash va kayta 
tayyorlash 4 guruhga bulingan hodda amalga oshiriladi: 
a) ishlab chiqarish va xizmat kursatish sohalarida band bo’lgan aholi, idoraviy 
buysunishidan, tashkiliyhuquqiy shakllaridan kat’i nazar oliy va urta maxsus 
kasbhunar ta`limi muassasalarining talaba va o’quvchilari; 
b) ishlab chiqarish va xizmat kursatish sohalarida band bulmaganlar 
(nogaronlar, uy bekalari, nafakahurlar); ‘ v) korakalpogiston Respublikasi, viloyatlar, 
shaharlar va tumanlar davlat hokimiyati va boshkaruv organlari, vazirliklar, idoralar, 
mulkchilik shakllaridan kat`i nazar birlashmalar, korxonalar, muassasalar va 
tashkilotlar mutasadtsilari hamda FVdan muhofaza kilish mutaxasislari; 
g) FVlardan muhofaza kilish masalalarini hal etish vakolatiga ega bo’lgan 
davlat hokimiyati va boshkaruv organlarining xizmatchilari, vazirliklar, idoralar, 
muassasalar va tashkilotlar rahbarlari. 
Fuqarolarni FVlardan muhofaza kilish sohasi bo’yicha tayyorlashning asosiy 
vazifalari quyidagilardan iborat: 
1. Aholining barcha katlamlarini FVdan muhofaza kilish qoidalarining asosiy 
usullarini, jabrlanganlarga birinchi tibbiy yordam kursatish usullarini hamda himoya 
inshootlaridan va yakka tartibda shaxsiy sakyaovchi vositalaridan foydalanish 
koidalarini urganish; 
2. Boshkaruvning barcha pogonadagi rahbarlarini, aholini FVlardan muhofaza 
etish bo’yicha harakat kilishga tayyorlash va kayta tayyorlash; 
3. Davlat hokimiyati, boshkaruv organlari, korxonalar, muassasalar, 
tashkilotlar rahbarlari va mutaxasislar kutkaruv va birlamchi tiklov ishlarini 
o’tkazishi. kBTI uchun FM kuch va vositalarini tayyorlash, ularningboshkarish 
kunikmalarini hosil kilish. 
Ishlab chiqarish va xizmat kursatish sohalarida band bo’lgan aholini 
tayyorlash, ish joylarida mashg’ulotlar o’tkazish va tavsiya kilinadigan dasturlarga 

---

151 
muvofik FVda harakat kilishni mustakil ravishda urganish keyinchalik 
mustahkamlash yuli bilan amalga oshiriladi. 
Umumiy urta, urta maxsus kasbhunar va oliy ta`lim o’quv yurtlarining talaba 
va o’quvchilarini tayyorlash, FVlarda muhofaza kilish sohasidagi umumta`lim 
dasturiga muvofik ukish vakgida amalga oshiriladi. Dasturlar Uzbekiston 
Respublikasi FVV bilan kelishilgan holda Uzbekiston Respublikasi Xalqta`limi 
vazirligi, Oliy va urta maxsus ta`lim vazirligi, Soglikni saklash vazirligi hamkorligida 
tayyorlanadi va tasdiklanadi. 
Davlat hokimiyati va boshkaruv organlari, vazirliklar, idoralar, muassasalar va 
tashkilotlarning rahbarlari va mutaxasislari Uzbekiston Respublikasi FVV Fuqaro 
muhofazasi institutida 40 va 80 soatli mashg’ulotlarni utadilar. SHuningdek, o’quvlar 
harbiylashtirilmagan kushilmalarning rahbar boshliklari tarkibi harbiylashtirilgan 
avariyakugkaruv va doimiy tayyor maxsus kushilmalar tarkibidagi korxona, muassasa 
va tashkilotlar hodimlari FVlar bo’yicha rahbarlar tarkibini tayyorlash markazlarida, 
shu bilan birga o’quv mashqlari, mashg’ulotlar o’tkaziladigan maskanlarda olib 
boriladi. 
Harbiylashtirilmagan kushilmalar tarkibidagi korxonalar, muassasalar va 
tashkilotlar hodimlari bevosita ish joylarkda tayyorgarlikdan utadilar.