O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Tayanch iboralar: 
Moylarning kislota soni. Kislota soni deb 1g moy 
tarkibidagi erkin yog’ kislotalarini neytrallash uchun kerak bo’ladigan kaliy 
ishqorining milligrammlardagi miqdori tushuniladi 
Sovunlanish soni. Ma’lumki, yog’lar tarkidagi asosiy yog’ kislotalri glisterin 
bilan bog’langan bo’lib, triglestiridlarni hosil qiladi. 1 g moy tarkibidagi erkin va 
bog’langan yog’ kislotalarini neytrallash uchun sarf bo’ladigan kaliy ishqorining 
miqdori yog’larning sovunlanish soni deb yuritiladi. 
 

---

106 
Moylarning fizik-kimyoviy sifat ko’rsatkichlari. Amalda qo’llanib kelayotgan standartlar 
talabi bo’yicha ko’pchilik o’simlik moylarining asosiy fizik-kimyoviy ko’rsatkichlariga ularda 
suv va uchuvchan moddalari miqdori, kislota soni, sovunlashish soni, ishqor bilan reakstiyaga 
bormaydigan moddalar miqdori va boshqalar kiradi (16-jadval). Ana shu fizik-kimyoviy 
ko’rsatkichlarning mohiyati va ular moylarning sifatiga qanday ta’sir ko’rsatishi bilan tanishib 
chiqamiz. 
Moylarning kislota soni. Kislota soni deb 1g moy tarkibidagi erkin yog’ kislotalarini 
neytrallash uchun kerak bo’ladigan kaliy ishqorining milligrammlardagi miqdori tushuniladi. 
Kislota soni yog’larning sifatini ifodalovchi asosiy fizik-kimyoviy ko’rsatkichlaridan biri 
hisoblanadi. 
Ma’lumki, yuqori sifatli xom ashyodan olingan moylar tarkibida erkin yog’ kislotalari 
juda kam bo’ladi, binobarin ularning kislota soni ham kichik bo’ladi. Tavsiya etilmagan 
sharoitida uzoq saqlangan, yaxshi rivojlanmagan va pishmagan urug’lar tarkibida erkin yog’ 
kislotalari miqdori ko’p va demak, ularning kislota soni ham katta bo’ladi. 
Moylarning yod soni. Moylarning yod soni ham ularning asosiy fizik-kimyoviy 
ko’rsatkichlaridan biri hisoblanadi. 100 g moyga birikishi mumkin bo’lgan yodning gramm 
miqdori bilan ifodalanadigan son moylarining yod soni deb ataladi. Moylar tarkibidagi yog’ 
kislotalarining yodni biriktirib olish reakstiyasi qo’yidagicha boradi: