O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Oqlashdan oldin saralash jarayoni. 
Tozalangan donlarni yirikligi bo’yicha 
frakstiyalarga ajratishga mo’ljallangan bo’lib, oqlash uskunalaridan don qobiqlarini osonlik bilan 
echib olishga olib keladi. Donlar qanchalik aniqlik bilan saralangan bo’lsa, shunchalik oqlovchi 
uskunalarning samaradorligi yuqori bo’ladi, chunki donlarning yirikligiga qarab uskunaning 
ishchi oraliq masofasi tanlanadi. 
Hozirgi vaqtda yorma ishlab chiqarish korxonalari donlarni frakstiyalarga ajratish uchun 
A1-BRU rassevlari qo’llanilmoqda. Rassev elaklari tebranma xarakat qilib, donlarni kerakli 
frakstiyalarga ajratib beradi va deformastiyasiga uchraydi. Donlarning tuzilishi, qobiq bilan 
mag’iz orasidagi bog’ning mustahkamligiga va ishlab chiqarilayotgan bog’ning yormaning 
assortimentiga (butun yorma, maydalangan yorma)ga qarab turli xil oqlash usullari qo’llaniladi. 

---

58 
Don qobiqlarini oqlashning uch xil usuli mavjud: Birinchi usulda donning ustki 
qobiqlari siqilish va surilish deformastiyasi natijasida ajratiladi. Bu usul qobiq bilan mag’iz 
tutash o’sib ketmagan sholi, tariq, suli va grechka donlari uchun qo’llaniladi. Bunda asosan 
oqlovchi postav, valstedekali dastgox va rezina valli A1-ZRD oqlovchi uskunalardan 
foydalaniladi. 
Ikkinchi usulda donlar qattiq yuzaga bir marotaba va ko’p marotaba urilishlari natijasida 
qobiqlardan ajratiladi. Bunda suli doni uchun bir marotaba zarba beruvchi A1-DShЦ oqlovchi 
uskunalar qo’llaniladi. Bug’doy, arpa, no’xat va makkajo’xori donlari uchun ko’p marotaba 
zarba beruvchi va bichevoy uskunalar ishlatiladi. 
Uchinchi usulda oqlash jarayoni donlarni xarakatlantiruvchi g’adir-budir yuzaga 
ishqalash natijasida amalga oshiriladi. Bu usul qobiqlari mag’iz bilan zich tutashib o’sgan donlar 
arpa, bug’doy, jo’xori uchun qo’llaniladi. Bunda oqlovchi-sayqallovchi A1-ZShI-3 uskunasidan 
foydalaniladi.