O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti



Download 1,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/159
Sana19.03.2022
Hajmi1,62 Mb.
#500866
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   159
Bog'liq
O\'.U.M. Radiatsiya xavfsizligi

Radiatsion avariya
- bu jihozlarni buzilishi tufayli, ishchi (xodim)larni 
noto‘g‘ri faoliyatlari sababli, tabiiy ofat yoki boshqa sabablar tufayli odamlarni 
belgilangan me’yordan ortiq nurlanishga yoki atrof muhitni radioaktiv 
ifloslanishiga olib keluvchi ionlashtiruvchi nurlanish manbaining boshqaruvini 
yo‘qotishdir. 
Radiatsiyaviy xavfli obyektda avariyalar quyidagilarga bo‘linadi: 
- loyihaviy radiatsion avariya
- bular uchun loyiha bo‘yicha boshlang‘ich va 
oxirgi holat oldindan belgilangan va xavfsizlikni ta’minlash tizimi oldindan 


102
belgilangan bo‘ladi, demak, avariya oqibatlari oldindan bashorat qilingan bo‘ladi. 
- loyihadan tashqari radiatsion avariya
- xodimlarning og‘ir oqibatlariga 
olib keluvchi hato qarorlari bilan bog‘langan, xavfsizlikni ta’minlash tizimining 
buzilishi bilan bog‘liq oldindan noma’lum oqibatlarga olib keluvchi avariyalar. 
Ifloslanish ko‘lami bo‘yicha radiatsion avariyalar quyidagicha bo‘ladi:
-
cheklangan (lokal)
- bunda radiatsiyaviy xavfli inshootda yo‘l qo‘yilgan 
nosozlik tufayli, radioaktiv xossaga ega bo‘lgan moddalar shu inshootdagi 
uskunalar chegarasida bo‘lib, tashqariga chiqmagan; 
-
mahalliy
- bunda radioaktiv xususiyatga ega bo‘lgan moddalar miqdori 
yuqori bo‘lib, sanitar himoya hududida tarqalishi mumkin va zarari yuqori bo‘ladi. 
O‘z miqdoriga ko‘ra shu radiatsion xavfli inshoot uchun belgilangan me’yoriy 
miqdordan oshiq bo‘lib, radioaktivlashgan holatning ta’siri katta hisoblanadi; 
-
umumiy
- radiatsiyaviy xavfli inshootda sodir bo‘lgan nosozlik tufayli 
halokat katta xududga tarqalishi va odamlarning nurlanishiga olib keladi. 
Radiatsion avariya holatida asosiy zararlovchi faktorlar bo‘lib kirivchi 
nurlanish va radioaktiv ifloslantirish hisoblanadi. 
Agarda radiatsion avariya portlash bilan kuzatilsa, undan so‘ng 10-15 sekund 
davomida kiruvchi radiatsiya ta’sir etadi. U turli xil nurlanish oqimi bo‘lib, eng 
kuchlisi y-kvantlari va neytronlaridir. 
Kiruvchi u nuri juda qisqa vaqtda (mikrosekundning o‘nlab qismlarida) uran 
va plutoniyning yadro parchalanishi natijasida sodir bo‘ladi, atrof muhit neytronlar 
yadrosini egallab bilan reaksiyaga kirishadi. Oskolkasifat ta’sir uran yoki 
plutoniyni parchalanishidan 10-15 sekundda sodir bo‘ladi. 
Radioaktiv bulutdan radioaktiv moddalarni tushishi natijasida radioaktiv 
zararlash sodir bo‘ladi. U katta maydonda zararlanish hosil bo‘lishi bilan 
xarakterlanadi. Uning davomiyligi, radioaktiv moddalarni aniqlashning qiyinligi
rangi va hidining bilinmasligi bilan xarakterlanadi. 
Radioaktiv bulutning shakli, yo‘li shamol yo‘nalishi va kuchiga, joyning 
relefiga bog‘liq. Radiaktiv bulut tarkibida ham asosiy zararlovchi omil 
Y
nurlanishi; p zarrachalar, p zarrachalar organizm ichiga tushganda zararlovchi 


103
xarakterga egadir.

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   159




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish