O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Radioaktiv gamma nurlanishdan himoyalanish 
Uning ta’sirini 2 martagacha kamaytirish uchun moddalarning quyidagi qalinligi 
zarur bo‘ladi: 
uv-23 sm 
•
Cho‘yan-3 sm atrofida 
•
Beton-10 sm 
•
Yog‘och-30 sm 
Gamma – nurlanishning saqlaydiganlar og‘ir metallar xisoblanib, ayniqsa,
qo‘rg‘oshin yaxshi himoyaqiladi. 
Rentgen nurlanish 
Rentgen nurlanish yoki X (iks) - nurlanish hamma ionlashtiruchi
nurlanishlar ichida eng birinchilardan va yaxshi o‘rganilganlardan hisoblanadi.
Ularning fizikaviy tabiatlari huddi gamma nurlanishlarning fizik tabiatlariga
o‘xshash bo‘ladi. Ular bir-birlaridan olinish yo‘llari bilangina farqlanadilar. 

---

45
Gamma nurlanishlar yadrodan olinsa, X (iks) nurlanishlar esa maxsus rentgen 
joylarda (vakuumlarda) o‘ta tez yuruvchi elektronlar xarakatini tormozlash 
natijasida olinadi. Rentgen nurlanishning kvant energiyalash ham ko‘plab 
radioaktiv izotoplarning gamma nurlanish energiyalari ham ko‘plab radioaktiv 
izotoplarning energiyasidan kichik, shunga ko‘ra o‘tish qobilyati ham sust. 
Shuning uchun ham ko‘p hollarda gamma nurlanish o‘rniga rentgennurlanishni 
ko‘p ishlatiladi, xususan, hayvonlar, o‘simlik urug‘lari va boshqalarda tajribalar 
olib borilganda rentgen nurlari ishlatiladi. 
Shu maqsadda ham odamlarda tashxis qo‘yishda rentgen jihozlari
ishlatiladi. 
Rentgen nurlaridan himoyalanish. 
•
Og‘ir metallar, ayniqsa, qo‘rg‘oshin rentgen nurlanishdan yaxshi 
himoya qiladi. 
Eng muhimi: 
Shuni esda tutish zarurki, to‘qimaga tushayotgan rentgen nuri energiyasi 
qancha ko‘p bo‘lsa, shikastlanish ham shuncha yuqori bo‘ladi. 
Radioaktiv izotoplar bilan ish bajaradigan sanoat korxonalarida, bu 
korxonalarda to‘g‘ridan-to‘g‘ri shu izotoplar bilan ishlayotganlardan tashqari, 
qo‘shni yaqin xonalarda boshqa ishlar bilan shug‘ullanayotganlar, shuningdek 
sanoat korxonasi joylashgan zonada yashovchilar ham birmuncha radioaktiv 
nurlanishlar ta’siriga tushib qolishlarini hisobga olish.