O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

 
bu bilish harakatining sohibi bo’lgan shaxsdir, fikrlovchi «Men» dir. 
Ob’ekt
 
bu sub’ektning bilish faoliyati yo’naltirilgan narsadir, ya’ni bizni qurshab turgan 
butun olamdir. Bilish ob’ekti bilish vaziyatida bevosita berilgan emas, u ijtimoiy 
amaliyotning rivojlanish darajasi bilan belgilanadi, 
determinatsiyalanadi
. Bilish 
sub’ekti ham o’zining bilish faoliyati keng amalga oshiriladigan konkret ijtimoiy-
tarixiy vaziyat orqali belgilanadi. Binobarin, bilishning o’zi ham ijtimoiy tabiatga 
ega, uni ijtimoiy amaliyot belgilab beradi. Dunyoni bilib bo’ladimi yoki yo’qmi, agar 
bilib bo’lsa bu bizning ongimizda qanday aks etadi, degan masala hamisha falsafiy 
fikrni qiziqtirib kelgan. Bilish nazariyasi, yoki 
gnoseologiya
 
(yunoncha bilish 
haqidagi ta’limot) falsafiy ta’limotlarning ajralmas qismidir. 
Bilishning ikki shakli: 
kundalik
(empirik) bilish va 
nazariy
(ilmiy) bilish bir-
biridan farqlanadi. 
Kundalik bilish usullari nihoyatda xilma-xil va o’ziga xos bo’lib, bunday 
bilimlarni sistemalashtirish va umumlashgan holda keyingi avlodlarga berish ancha 
mushkuldir. Hozirgi zamon g’arb sotsiologiyasida xalqlarning kundalik bilim hosil 
qilish usullarini o’rganuvchi maxsus soha — etnometodologiya fani vujudga keldi. 
Gnoseologiya asosan nazariy bilish va uning rivojlanish xususiyatlarini o’rganish 
bilan shug’ullanadi. Nazariy bilishning obekti, subekti va predmetini bir-biridan 
farqlash muhim. 
Bilish obekti. 
Tadqiqotchi-olim, faylasuf, san’atkor va boshqalarning, umuman 
insonning bilimlar hosil qilish uchun ilmiy faoliyati qaratilgan narsa, hodisa, jarayon, 
munosabatlar bilish obektlari hisoblanadi. Bilish obektlari moddiy, ma’naviy, 
konkret, mavhum, tabiiy va ijtimoiy bo’lishi mumkin. Bilish obektlari eng kichik 
zarralardan tortib ulkan galaktikagacha bo’lgan borliqni qamrab oladi. Bilish 
obektlariga asoslanib, bilim sohalari tabiiy, ijtimoiy-gumanitar va texnik fanlarga 
ajratiladi.