O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-texnologiya instituti “Kimyo-texnologiya”

Uzluksiz ishlaydigan superfosfat kamerasi:
1 – kameraning tsilindrik korpusi; 2 – markaziy quvur; 3 – elektromotor; 4 – reduktor; 
5 – kamera qopqog‘i; 6 – to‘siq; 7 – frezer; 8 – suspeziya tushish joyi; 9 – ekstsentrik.
Qo‘zg‘olmas markaziy quvur bo‘yicha superfosfat massasining ishlqalanishi 
hisobiga yuzaga keladigan aylanish qarshiligini kamaytirish maqsadida 
kameraning yuklash zonasida markaziy quvurning tashqi devoriga yog‘ochli 
ekstsentrik 9 joylashtirilgan. Uning vazifasi – yetiltirish jarayonida superfosfat
massasining kengayishi uchun erkin hajm hosil qilishdir. Superfosfat massasining 
zichligi, dastlabki qotish jarayonida 1500 kg/m
3
ga teng va vaqt o‘tishi bilan 

---

31 
kamayib, kameradan chiqarish paytida 1100 kg/m
3
ga teng bo‘ladi. Tarkibida 
karbonat tutgan fosforitlarni qayta ishlashda superfosfat massasi g‘ovak 
bo‘lganligi uchun uning kamera devoriga bosimi kam bo‘ladi, uning zichligi 800-
900 kg/m
3
ni tashkil etadi. Reaktsiyada ajraladigan gazlar kamera qo‘qog‘idagi 
teshikdan vetilyatsiya quvuriga va undan esa absorbtsion sistemaga so‘riladi. 
Omborga uzatilgan superfosfat tashlab qo‘yilgan holatda ma‘lum darajada 
sovutiladi. Bu maqsadda uncha katta bo‘lmagan (uzunligi 0,7-1 m, diametri 0,6-0,8 
m) tez aylanuvchi (aylanish chastotasi 17-24 s
-1
yoki 1000-1450 ayl/min) 
gorizontal baraban qo‘llaniladi. Odatda ombor aralashtirgichlar va transportyor 
mexanizmlar bilan jihozlangan bo‘ladi. Ular yordamida maqsulot sovutiladi, vaqti-
vaqti bilan aralashtirib turiladi, uning yetilishi tezlashtiriladi, ombordan chiqarilishi 
ta‘minlanadi. 
Shularga qaramay, superfosfat omborda 2-3 hafta turib qoladi. Superfosfat 
ishlab chiqaruvchi yirik zavodlarda (1000-3000 t/sutka) katta hajmdagi omborlar 
talab etiladi. Buning natijasida ombordan chiqadigan katta hajmdagi havo 
tarkibidagi ftorli gazlarni tozalash kabi muhim ekologik muammolar kelib chiqadi. 
Shu maqsadda superfosfat ishlab chiqarishning omborli yetiltirish jarayonisiz 
amalga oshirish masalasi yuzaga keladi. Omborli yetiltirish jarayonisiz oddiy 
superfosfat olishning xuddi qopshaloq superfosfat ishlab chiqarishdagi kabi 
kamera-oqimli va oqimli usullari mavjuddir. 
1 t kukunsimon superfosfat ishlab chiqarish uchun 0,53-0,55 t apatit 
kontsentrati va 0,37-0,38 t sulfat kislota (100% li) talab etiladi.