O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo‘qon davlat pedagogika instituti maktabgacha ta’lim kafedrasi matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyalari fanidan

Download 8,28 Mb. bet 2/35 Sana 30.03.2022 Hajmi 8,28 Mb. #519247

Bog'liq
MATEMATIK TASAVVURLARNI SHAKLLANTIRISH NAZARIYASI VA TEXNOLOGIYALARI

Bu sahifa navigatsiya:

• MUSTAQIL TA’LIM MASHG’ULOTLARI
• Kurs ishi yozish bo’yicha tavsiyalar
• Boshqa ma’lumotlar (fan bo’yicha boshqa materiallar mavjud bo’lsa keltiriladi)
• Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik tasavvurlarni shakllantirish metodikasi. Reja
• 3. Kalendar rejaga qo yiladigan talablar va hisobot

Ma’ruza mashg’ulotlari
2)	Amaliy, seminar, laboratoriya mashg’ulotlari
II.	MUSTAQIL TA’LIM MASHG’ULOTLARI
1)	Mustaqil ta’lim mavzularini o’zlashtirish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar
2)	Kurs ishi yozish bo’yicha tavsiyalar
III.	GLOSSARIY
IV.	ILOVALAR
1)	Fan dasturi
2)	Ishchi fan dastur
3)	Tarqatma materiallar
4)	Testlar
5)	Baholash mezonlari
6)	Boshqa ma’lumotlar (fan bo’yicha boshqa materiallar mavjud bo’lsa keltiriladi)
7)	O’UMning elektron variant (CD yoki DVD diskda)

O‘QUV MATERIALLAR

Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik tasavvurlarni shakllantirish metodikasi.
Reja:
1. Maktabgacha tarbiya muassasalarida matematika bo yicha ishlarni rejalashtirish va qayd qilishning ahamiyati.
2. Matematika bo yicha ishni rejalashtirish.
3. Kalendar rejaga qo yiladigan talablar va hisobot.
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda elementar matematik tasavvurlarni rivojlantirishni amalga oshirish muvaffaqiyati tarbiyachi ixtisosiga, uning kasbiga oid tayyorgarchiligiga bog liq. Bolalarda elementar matematik tasavvurlarni rivojlantirish masalalari ishini rejalashtirish va tashkil qilishsiz ish hal bo lmaydi. Matematika mashg ulotlarini planlashtirish Matemetik tasavvurlarni shakillantirish Matematika mashg ulotlari ham boshqa predmet mashg ulotlari kabi kalendar planda rejalashtiriladi. Ba zi paytlarda tarbiyachining kalendarь planidan tashqari, plan konspekt ham tuziladi. Qanday paytlarda? - Qanday maqsad bilan? Kalendar plandan konspektning farqi nima? Mashg ulot konspekti batafsil yoziladi, ba zi paytlarda tarbiyachi qiladigan ish so zma — so z yozilib, ko chirma gaplar va bolalarning ismlari, ham keltirib yoziladi. Konspekt yozish va konspekt bilan mashg ulot o tish tarbiyachi uchun ancha oson bo ladi. Аmmo, tarbiyachilar bolalar bog chasida ko pincha o zlari tuzgan planlar bilan mashg ulotlarini o tkazadilar. Shuning uchun ham tarbiyachilar konspektdan ham avval plan yozishni, uni tuzishni o rganishlari kerak. Tarbiyachilar matematika mashg ulotlarni faqat o z gruppasidagina emas, balki boshqa gruppalarda o tkaziladigan mashg ulotlarni ham programma mazmunini bilishlari kerak. Yilning boshida ikkala tarbiyachi ham matematikadan, mashg ulotlarni planlashtirishi juda muhim. Mashg ulot konspektining taxminiy sxemasi I. Mashg ulotning nomi. II. Programma mazmuni. III. Oldindan olib boriladigan ish. /Bolalarning bilim darajalarini bilish/ IV. Mashg ulotga tayyorlanishi. V. Bolalarni tashkil qilish, mashg ulotning borishi, metodik usullar /bular hammasi birgalikda yoziladi/. Shuningdek, tarbiyachilarning nutqi bu yerda juda katta ahamiyatga ega. Uning nutq madaniyati va savodi, ravon va anik, muloyim va sodda, anik, qisqa tushuntiradigan, to g ri savol bera oladigan, u ko p bo lmasdan aniq savollar berib, qo yilgan vazifaga to lik javob oladigan bo lishi kerak. Har bir bola bilan mashg ulotdan tashqari vaqtlarda ham yakkama- yakka ish olib borishi zarur. Matematika mashg ulotlarida olgan bilimlarini boshqa mashg ulotlarda mustahkamlab borishi kerak. Bolalar bog chasi dasturi malakali tarbiyachilarga moslab tuzilgan. Аmmo dastur - bu darslik emas. U bilan ishlashni o rganish va bilish kerak. Undan keyin shu planga qarab 2 haftalik mashg ulotlar plani tuziladi. Lekin shunday narsalarga e tibor qilish kerak: 1. Hamma va ayrim bolalarni bilish darajalarini. 2. Programma vazifalarini Matemetik tasavvurlarni shakillantirish 3. Ko rgazma qurollar qancha borligini bilish va qanday materiallarni tayyorlash kerakligini e tiborga olish kerak bo ladi. Lekin aniq mashg ulot planini umumiy sxemaga aylantirish, unda faqat metodik usullarni eslatib o tib, mashg ulotning qismlarini ko rsatishi noto g ri. Mashg ulot planini mashg ulot konspektiga o xshatish ham kerak emas. Matematikadan mashg ulotlar plani aniq tuzilishi kerak. Metodika va nazariyani biladigan boshqa tarbiyachi ham bu plandan foydalanib mashg ulot o tkazishi mumkin bo lishi kerak. Ish tajribasida ayrim tarbiyachilar boshqa odam tayyorlagan planlarni, konspektlarni ko chirish bilan shug ullanadilar. Bu albatta, unga katta zarar keltiradi. Bunday tarbiyachi hech qanday ijodiy ish olib bormaydi va bolani tarbiyalashda juda katta, yomon xatoga yo l qo yadi. Plan tuzishning taxminiy sxemasi 1. Mashg ulotning nomi: Bu punktda uchraydigan xatolar: А) mashgulot nomi o rniga uning nomeri yoki didaktik o yin nomini yozib qo yadilar, bu noto g ri hisoblanadi. 2. Programma mazmuni: Bu punktda biz nimalarni o rganish, qanday tushunchalarni qanday hajmlarda berilishini yozamiz. Undan keyin ishimizga qo yilgan vazifalarni, maqsadimizni yozamiz. /Bundagi xatolar/ a) o z oldiga qo ygan vazifalarni ifodalashda aniq so z topa olmaslik, ko pincha tarbiyachilar «o rganishi» deb yozadilar, bu noto g ri, chunki /faqat bir mashg ulotda bolani o rgatib bo lmaydi. Shuning uchun boshqa so zlarni ishlatish lozim. Ya ni, tanishtirish, ko rsatish, mustahkamlash, mashq qilish kabilar/. Sh. Ko rgazmali materiallar: Bu punkgda metodik usullar yozilmaydi. Planda mashg ulotga kerakli ko rgazmali qurollar, tarqatma materiallar. IV. Mashg ulotning borishi Bu punktda ham metodik usullar yozilmaydi, faqat mashg ulot haqida batafsil yoziladi. Mashg ulotning borishi qismlarga bo linadi. Shularning hammasini qisqa, aniq va ko chirma gaplarsiz yozish kerak. 1. Mashg ulotning nomi: elementar matematika. 1. Bolalar nutqida “ko p”, “bitta-bittadan”, “birorta ham” so zlarni qo llanilishini shakllantirish va aktivlashtirish. Matemetik tasavvurlarni shakillantirish 2. Programma mazmuni: Bolalarni ayrim predmetlarni gruppadan ajratib olishga va ayrim predmetlardan gruppa tuzishga o rgatishni davom ettirish, gruppadagi, barcha predmetlar uchun umumiy bo lgan 1-2 belgini topishga bolalarni o rgatish; bolalar nutqida “ko p”, “bitta”, “bittadan”, “birorta ham” so zlarni qo llanilishini aktivlashtirish, bir soni gapda ot vazifasida kelganida turlash. Ill. Ko rgazmali material: O yinchoqlar: gruppadagi bolalar soniga teng miqdorda archacha va quyoncha. IV. Mashg ulotning borishi: 1 qism: Bolalarni archachalarning ko pligiga jalb qilaman. Keyin esa bitta archacha olib bolalardan menda nechta archacha borligini so rayman, ulardan javob olgan har bir bolani bittadan archacha olishga taklif etaman va ularning har biridan nechta archacha olganligini so rayman. Hammalari archachalarni olib bo lganlaridan so ng stolda bitta ham archacha qolmaganligini " ta kidlayman va bolalarga archachani ko zdan kechirishni taklif qilaman. Bolalardan archachalarning rangini, har birida nechtadan archacha borligini savollar berib so rayman, so ng umumlashtiraman. Hamma bolalarda bittadan archacha borligini stol ustida bitta ham archacha qolmaganligini ta kidlayman va bolalarga hammalari birgalikda birorta ham archacha qolmaganligini aytishni taklif qilaman. Shundan so ng hamma bolalarga bittadan archachani stol ustiga olib kelib qo yishlarini aytaman va bolalarning har biridan nechta archacha qo yganligini so rayman. Shundan so ng archalar ko payib qolganligini ularga tushuntiraman. Oxirida esa archalar ko pligini aytib yakunlayman. 2 qism: Bunda xuddi shunday mashqni quyonchalar bilan o tqazib, bolalarni gruppadagi predmetlarning hammasi uchun umumiy bilishlarni ko ra bilishga o rgataman. Ulardan archacha va quyonchalar rangini so rayman. Ularning javoblaridan xulosa qilaman. Pedagogik ishning hisoboti va analizi Hayot gruppadagi ta lim tarbiyaviy jarayonni analiz qilishni, uning sifat va samaradorligini aniqlashni talab qiladi. Mashg ulot aniq bolalar va alohida olingan har bir bola programma materialini qanday egallaganligi (topshiriqlarni hamma uddaladimi, kim uddalay olmadi, sababi nimada, bu bolalarga tatbiqan harakatlarning qanday individual programmasini mo ljallash, yo q bo lgan va orqada qolgan bolalarga yetishib olishlarida qanday yordam berish, mashg ulotda boallarning aktivligi qanday bo lganligi) qayd etiladi, bolalar intellektlari, Matemetik tasavvurlarni shakillantirish xotiralari, idroklarida qanday siljishlar tashlanganligi, ularning yutuqlari va muvaffaqiyatsizliklari nimalarda ifodalanganligi, ta lim tarbiya jarayonini o stiruvchi hamda tarbiyalovchi ahamiyat kasb etgan-etmaganligi aks ettiriladi. Bolalarning yutuqlari maksimal darajada ob ektiv baholanishi kerak, chunki haqiqiy ahvolni analiz qilishgina maktabgacha yoshdagi bolalarga bundan keyin ta lim va tarbiya berish usullarini aniqlash uchun asos bera oladi. Shuning uchun tarbiyachi faqat o zining taasurotlariga asoslanmasligi, balki bolalar faoliyati (rasm, yasalgan narsa, bolalar hikoyalari va shu kabilar)ning natijalaridan foydalanishi lozim. Nimalar egallanmaganligi, kimlar va nima egallanmaganligi albatta hisobga olinishi kerak. Masalan, kichkintoylarning nutqlarnni o stirish va ularga savod o rgatish mashg ulotlaridagi faoliyatlarini analiz qilishda bolalarning predmet va hodisalar haqidagi bilim va tasavvurlarining cifati, ularning nutqiy ko nikmalari, ifoda vositalaridan foydalanish, so z yasash, so zni o zgartirish malakalari, so zning tovush strukturasini farqlashning rivojlanganligi va shu kabilarga e tibor berish zarur. Bolaning ta limda orqada qolish sabablari analiz qilinar ekan, tarbiyachilarning ishlarini kuzatish, ularga bu hodisalar sabablarini aniqlashlarida ko maklashish, alohida-alohida o qitishni uyushtirishda va bolalarga individual yondashishni amalga oshirishda foydali maslahatlar berishi kerak. Umumiy ta lim va hunar maktabining islohoti mehnat ta limiga doir ishlarni yaxshilashni nazarda tutadi. Yangi programmada bolalarning mehnati birinchi marta bolalar faoliyatining mustaqil turi sifatida ikkinchi kichik gruppadan boshlaboq alohida bo limga ajratilgan. Shuning uchun hisobotda bolalarda mehnat ko nikma va malakalari, kollektiv mehnat malakalarining rivojlanish darajasini qayd etish lozim. Bunday analiz tarbiyachiga pedagogik jarayonning tafsilotini ko rish, ijobiylik va kamchiliklarni ob ektiv baholash, asosli xulosalar chiqarish, o z mehnati mahsulini ko rish va uning istiqbolini belgilash imkonini beradi. Pedagogik masala № Bolalar bog chasining mudirasi ertalab gruppalarning ishga tayyorgarligini tekshira turib, bitta tarbiyachida matematika mashg uloti uchun hamma materialning stol ustida turganini ko rdi. Navbatchilar geometrik shakllarni konvertlarga solayaptilar, rangli qalam va daftarlarning bor yo kligini tekshirdilar. Ikkinchi tarbiyachi o z o rnida yo q edi, u metodik kabinetda sanash uchun o yinchoqlar tanlayotgan edi, keyin esa gruppada sanoq zinachasini qidirdi. Uchinchi tarbiyachi esa mashg ulot uchun materialni taxlayotgan edi, bolalar bu vaqtda o yin bilan mashg ul bo ldilar.
Savollar:
Matemetik tasavvurlarni shakillantirish
1. Hap 6ir tarbiyachining ishga tayyorgarligini qanday baholaysiz?
2. Mashg ulotni o tkazishga tarbiyachining tayyorgarligi qanday bo lishi kerak?U qachon amalga oshiriladi?
Muhokama uchun savollar.
1. Bolalar bog chasida matematika bo yicha rejalashgirishning ahamiyati va sharoiti.
2. Matematika bo yicha mashg ulot konspektini tuzishga qo yilgan talablar.
3. Matematika bo yicha mashg ulot rejasini tuzishga qo yilgan talablar.
4. Bolalar bilan individual ishlashni rejalashtirish.
5. Programma vazifalarining bajarilishi va bolalarning matematik bilimini egallashlarini tekshirishni rejalashtirish.

Download 8,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: