O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Me’da bezlari sekretsiyasini kamaytiruvchi vositalar

Bu guruh vositalari me’da shirasi miqdorini kamaytiradilar va asosan giperatsid holatlarda, me’da va 12 barmoq ichak yara xastaligida qo‘llaniladi. Bunday vositalar quyidagi guruhlarga bo‘linadilar:

1. 
   Xolinoretseptorlarni bloklovchi vositalar:
   

1. 
   tanlab ta’sir etmaydigan M-xolinoblokatorlar atropin sulfat
   
2. 
   asosan me’daning M₁-xolinoretseptorlarini bloklovchilar pirenzepin
   
3. 
   ganglioblokatorlar pirilen, benzogeksoniy.
   

2. 
   H₂-retseptorlarini bloklovchi vositalar ranitidin, simetidin, famotidin, nizatidin, roksatidin.
   
3. 
   Proton nasosining ingibitorlari omeprazol, pantoprazol
   
4. 
   Prostaglandinlar va ularning sintetik hosilalari mizoprostol .
   

Pirenzepin (gastrozepin)–asosan me’daning M-xolinoretseptorlarini bloklaydi. Barcha ta’siri periferik nerv sistemasiga ta’sir ko‘rsatganligidan kelib chiqadi, chunki GEB dan o‘tmaydi. Me’da shilliq qavatida joylashgan parietal va gastrin ishlab chiqaruvchi hujayralarining parasimpatik sinapslarining M-xolinoretseptorlarini bloklaydi. Shu sababli bazal va stimullangan HCI kislotasi va pepsinogen sekretsiyasini, hamda gastrinni ajralishini kamaytiradi. Pirenzepin kam bo‘lsa ham, bir vaqtni o‘zida so‘lak bezlarining sekretsiyasini kamaytiradi.
Me’da-ichak traktidan ichilgan dori vositaning yarmi so‘riladi. T_½ davri tahminan 8-20 soatga teng. GEB va yo‘ldoshdan dori vosita o‘tmaydi.
Hozirgi vaqtda H₂-retseptorlarini blokatorlari sifatida kuchli faollikka ega ancha bezarar bo‘lgan famotidin, ranitidin, nizatidin va simetidin qo‘llanilmoqda. Bu dori vositalar kimyoviy tuzilishi jihatidan gistamin unumlaridir. (molekulasidagi imidazol qismi saqlangan).
H₂ – blokatorlar tasnifi:
- birinchi avlod–simetidin
- ikkinchi avlod-ranitidin
- uchinchi avlod-famotidin
- to‘rtinchi avlod-nizatidin