O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Antatsid vositalar
Bu guruh (anti-qarshi, acidus-javhar, nordon) vositalarning aksariyati asos xossasiga ega bo‘lib, me’da shirasidagi HCl kislotasi bilan reaksiyaga kirishib uni neytrallaydilar. Natriy gidrokarbonat – antatsid ta’siri tez boshlanadi, lekin qisqa bo‘ladi. CO₂ gazini hosil qiladi va u me’daning hajmini kengaytirib, uning sekretsiyasini ikkilamchi holda oshiradi.
Magniy oksidi va magniy trisilikat antatsid ta’siri sekin asta rivojlanadi, lekin natriy gidrokarbonatga nisbatan 3-4 marta kuchliroq.
Alyuminiy gidroksidi – antatsid va adsorbsiyalash xossasiga ega, qabziyat chaqirishi mumkin.
Kalsiy karbonat - ta’siri tez boshlanadi. CO₂ ni hosil qiladi, qabziyat chaqirishi mumkin. MITdan kam so‘riladi, Shu tufayli sistemali ta’siri kam bo‘ladi. Lekin katta dozalarda giperkalsiemiya va alkaloz rivojlantiradi.

Gastroprotektorlar (sitoprotektorlar)

Bu guruh vositalari me’da shilliq qavatiga bevosita ta’sir ko‘rsatib, uning tashqi jarohatlovchi ta’sirotlarga (fizik, ximik) qarshilik qilish qobiliyatini oshiradilar. Asosan me’da shilliq qavatining tuzilishi va funksiyalarini saqlash uchun me’da va ichak xastaligida qo‘llaniladi. Ular asosan ikki guruhga bo‘linadilar.

1. 
   Shilliq qavatni mexanik himoyasini yaratuvchi vositalar: sukralfat, vismutning uch kaliy ditsitrati.
   
2. 
   Shilliq qavat bar’erining himoya funksiyasini va uni jarohatlovchi omillarga turg‘unligini kuchaytiruvchi vositalar: karbenoksolon, mizoprostol .
   

Sukralfat (antepsin) – sulfatirlangan sukroza shakari va polialyuminiy oksididan tashkil topgan oq-sariq geldan iborat. Kislotalik muhitda, Ph 4 dan kam bo‘lganda polimerlanadi, juda ham yopishqoq (siroch) modda hosil bo‘lib, ayniqsa yaralar yuzasini yopadi. Dori vositaning bunday xossasi 12 barmoqli ichakda ham saqlanadi. Lekin jarohatlanmagan shilliq qavatga oz miqdorda yopishadi. Yaralar yuzasida tahminan 6 soat turadi. Sukralfatning gastroprotektorlik xossasini namoyon bo‘lishida Prostaglandinlar va SH guruhlar bor moddalar ham rol o‘ynaydi. Dori vosita ovqatdan keyin va uyqudan oldin ichiladi. Lekin sukralfatning antatsid vositalar bilan va H₂-blokatorlar bilan birgalikda qo‘llash kerak emas, chunki dori vositaning ta’siri yuzaga chiqishi uchun kislotali muhit darkor. Sukralfat MIT dan so‘rilmaydi ya’ni dori vosita rezorbtiv ta’sirga ega emas.
Noxush ta’siri: ba’zan qabziyat, og‘izni qurishi kuzatiladi.
Denol (vismut uch kaliy ditsitrat) – kolloid suspenziya bo‘lib, me’daning HCl kislotasi ta’sirida oq rangli cho‘kma hosil qiladi. Bu cho‘kma me’da shilliq qavatidagi glikoproteinlar bilan va ayniqsa yara yuzasi bilan mustahkam qoplama hosil qiladi. Natijada yara yuzasida polimer glikoprotein kompleksidan iborat himoyalovchi qavat hosil bo‘ladi. Dori vositaning noxush ta’siri yo‘q.
Hozirda ba’zi olimlarning fikricha surunkali gastrit va me’da yara xastaligini chaqiruvchi omillardan biri musbat spiralsimon bakteriya Helycobacter pylori hisoblanadi. Uni davolashda metronidozol, tetratsiklin va amoksitsillin bilan bir qatorda Denol ham qo‘llaniladi.

Preparatlar guruhi	Samaralari
	HCl sekretsiyasi kamayishi	HCl neytrallanishi	Gastroprotektor ta’sir	H.pylori ga antibakterial ta’sir