O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Adrenoretseptorlar	Agonistlar
Antogonistlar
α 1	Mezaton	Prazozin
α 2	Klofellin	Yoximbin
α 1+ α 2	Adrenalin, Noradrenalin	Fentolamin

5.5-jadval. β –adrenoretseptorlarga ta’sir etuvchi dori vositalari

Adrenoretseptorlar	Agonistlar	Antogonistlar
β 1	Dobutamin	Metaprolol, Atenolol
β 2	Salbutamol, Fenoterol, Terbutalin	Butoksamin
β 1+ β 2	Izadrin, Orsiprenalin	Anaprilin
β 3	BRL 37344	SR 59230
β 1+ β 2+ β 3	Izadrin	Bupranolol

Adrenoretseptorlarning qo‘zg‘alishi, ularga xos bo‘lgan o‘zgarishlar bilan namoyon bo‘ladi. Odatda α- adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda a’zoning faolligi ortadi (ichak mushaklardan tashqari, ularning tonusi pasayadi). β-adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda, a’zoning faolligi susayadi (yurakdan tashqari:-taxikardiya, qisqarish kuchi ortadi, avtomatizm ortadi, o‘tkazuvchanlik yengillashadi). β₃-adrenoretseptorlar aktivlanishi qorinchalar qisqarish kuchini pasaytiradi. To‘qimalarda α va β-adrenoretseptorlarning nisbati har xil. Teri, buyrak, ichak qon tomirlarda, me’da-ichak traktining sfinkterlarida, qora taloqning trabekulalarida α-adrenoretseptor ustunlik qiladi.

α -Adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atganda yuzaga keladigan o‘zgarishlar:

• 
  teri, shilliq qavat, buyrak, ichak, qon tomirlarining qisqarishi;
  
• 
  ko‘zning rangdor pardasidagi radial mushaklarning qisqarishi (midriaz);
  
• 
  me’da-ichak traktidagi sfinkterlarning qisqarishi;
  
• 
  qorataloq trabekulalari (mushaklarining qisqarishi(qorataloq kichrayadi);
  
• 
  bachadon mushaklarining (miometriy) qisqarishi.
  

β -Adrenoretseptorlarini qo‘zg‘atilganda yuzaga keladigan o‘zgarishlar:

• 
  ko‘ngdalang targ‘il mushaklar, jigar, o‘pka, bosh miya, miokard qon tomirlarining, silliq mushaklari bo‘shashadi, tomir kengayadi (β₂);
  
• 
  bronxlarning silliq mushaklari bo‘shashadi (β₂);
  
• 
  miometriy tonusi susayadi (β₂);
  
• 
  glyukogenoliz (glikogenning parchalanishi) tezlashadi;
  
• 
  lipoliz kuchayadi (β₂);
  
• 
  yurak qisqarishining soni va kuchi ortadi (β₁);
  
• 
  me’da-ichak trakti a’zolarining harakati va tonusi susayadi (β₁).
  

Effektor a’zolarining adrenoretseptorlariga ta’siri. Bronxlar va skelet mushaklari tomirlarida, hamda yurakda asosan β-adrenoretseptorlar bor Trombotsitlarda α₂ –adrenoretseptorlar bo’ladi ularning stimulyatsiyasi agregatsiyani oshiradi. Shuningdek trombotsitlarda β₂-adrenoretseptorlar bo’ladi ular trombotsitlardagi s-AMF miqdorini oshiradi natijada agregatsiyalanishi pasayadi.
Uglevod va yog‘ almashinuvini boshqaruvchi funksional faol makromolekulalarda ham β-adrenoretseptorlar bor, chunki adrenomimetiklar ta’sirida adenilatsiklaza faollashadi, ATFdan sAMF hosil bo‘lishi ortib, u proteinkinaza va fosforilaza fermentlarining faolligini navbatma-navbat oshiradi. Natijada glikogen parchalanishi tezlashadi va giperglikemiya yuzaga keladi. Yog’ to’qimasidagi adipotsitlarda joylashgan β₃-adrenoretseptorlarning agonistlari ta’sirida lipoliz va termogenez aktivlanadi: