Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universiteti Tarix fakulteti Tarix

Chigʻatoy arigʻi. 
“Chigʻatoy” gidronimining paydo boʻlishi taxminan XIV 
asrga toʻgʻri keladi, “Chigʻatoy” antroponimi va “chigʻatoy” etnonimi bilan 
bogʻliq. 
Chorsu arigʻi. 
Gidronim “Chorsu” toponimidan kelib chiqqan. “Chorsu” 
toponimi forscha “chor” – “toʻrt” va “su” – “tomon” soʻzlaridan tashkil topgan; 
lugʻaviy maʼnosi: “toʻrt tomon” demakdir. Bu shartli tushuncha boʻlib, faqat toʻrt 
koʻcha emas, balki beshta, hatto olti-yettita koʻchaning ham kesishgan joyini 
anglatgan. Chorsu – markaziy bozorning, aniqrogʻi usti yopiq (tim) koʻchalarning 
boshlanishi boʻlgan. 
Shayxontahur arigʻi. 
“Shayxontahur” gidronimining paydo boʻlishi ancha 
qadimgi tarix, XIV asrga boradi va “Shayxontahur” antropotoponimi bilan 
bogʻliq. Aniqrogʻi, bu toponim mashhur tarixiy shaxs – shayx Xovandi Tahur 
ismining qisqartirilgan shaklidir. 
Shahar arigʻi.
Mazkur ariqning bir tarmogʻi Toshkentning Eski shahar 
qismidan shimolga shahar hududidan tashqariga oqib chiqqanligi sababli, 
“Shahar” arigʻi (yaʼni shahardan oqib keluvchi ariq) nomini olgan. 
Quyi Boʻzsuv. 
Bu ariq shahar hududida Boʻzsuvdan oqib chiqqan 
tarmoqlarning keyinchalik shahar tashqarisida birlashishi natijasida vujudga 
15
Абулқосим Фирдавсий. Шоҳнома. – 303–325 б. 

---

kelganligi sababli aholi tomonidan shunday deb nomlangan. “Quyi Boʻzsuv” 
gidronimi “Boʻzsuvning pastki qismi” degan maʼnoni anglatadi. 
Toʻrt daha va darvozalar nomlari. 
XIX asrning oxiri – XX asr boshlarida Toshkent ikki maʼmuriy-hududiy 
qism – Eski shahar va Yangi shaharlardan tashkil topgan edi va bu holat 
Turkistonning Rossiya podsholigi tomonidan zabt etilishi bilan bogʻliq boʻlgan. 
Aniqrogʻi, Toshkent 1865-yili ruslar tomonidan bosib olingach, ikki yil oʻtib 
1867-yili tashkil etilgan Turkiston general-gubernatorligining markaziga 
aylantirilgan. Shahar hududi kengayib, Anhorning chap sohilidan sharqqa tomon 
yangi imoratlar qurilgan va bu yerlar “Ruslar yashaydigan qism” yoki “Yangi 
shahar” deb atala boshlagan. Anhordan oʻng tomonda joylashgan eski Toshkent 
hududi esa “Eski shahar” deb atalgan. 
Dahalar. 
XIX asr oxirlarida Eski shahar shimoldan Kaykovus arigʻi, 
sharqdan Anhor arigʻi, gʻarbdan Koʻkcha arigʻi, janubdan Zax arigʻi bilan 
chegaralangan.