O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi o„zbekiston milliy universiteti

Aerometodlar
 
– tadqiqot ob‘ektini uchadigan apparatlar (samolyot, 
vertolyot va h.k.) yordamida o‗rganiladigan metod. Aerometodlarga ikki 
turdagi ishlar tegishli: vizual kuzatish va aerofotos‘emka. Hozirgi paytda 
aerometodlar, garchand ishni bajarish vaqtini ancha qisqartirsa ham, ko‗p 
mablag‗ talab qiladigan tadqiqot metodlariga kiradi. 
Landshaft 
indikatsiyasi
metodi 
geokomponentlar 
va 
geokomplekslarning o‗zaro aloqalariga asoslangan bo‗lib, hali 
aniqlanmagan va kuzatish qiyin tabiiy komponentlarni va ularning 
xususiyatlarini vizual va bevosita kuzatiladigan komponentlar va ularning 
xususiyatlari orqali aniqlash imkonini beradi. Ifloslanish areallarini 
indikatsiya metodlarining turli xillari mavjud: dendroindikatsiya (daraxt 
o‗simliklar bo‗yicha indikatsiya), glyasioindikatsiya (muzlar bo‗yicha 
indikatsiya), 
pedoindikatsiya 
(tuproq 
bo‗yicha 
indikatsiya), 

---

49 
lixenoindikatsiya (lishayniklar bo‗yicha indikatsiya), kripindikatsiya 
(moxlar bo‗yicha indikatsiya) va h.k. 
Tabiiy muhit holatini 
instrumental 
(
jihozlar bilan) nazorat qilish
metodini alohida ko‗rsatish lozim. Hozirgi paytda geokomponentlar 
(atmosfera havosi, yer usti va yer osti suvlari, tuproqlar, o‗simliklar) holati 
haqidagi birlamchi ma‘lumotlar asosan namunalar olish va ularni 
laboratoriya sharoitida turli xil texnik asboblar yordamida tahlil qilish usuli 
bilan to‗planadi. Bugungi kunda bunday asboblar juda ko‗p: 
fotoelektrokolorimetr, spektrofotometr, plazmali fotometr, xromatograf, 
ionomer, nitratomer, radiatsion dozimetr va h.k. 
Eng yangi (istiqbolli)
tadqiqot metodlariga 
matematik, kosmik, 
modellashtirish,
prognozlashtirish,
aerogammaspektrometrik va issiqlik, 
ekspertlar baholashi 
metodlari va boshqalar kiradi. 
Matematik metod
nafaqat geoekologiyada, balki barcha fanlarda 
axborotni to‗plash va qayta ishlash, uni saqlash va ob‘ektiv xulosalar olish 
usullarini yaxshilanishiga olib kelayotgan, fan-texnika taraqqiyoti bilan 
bog‗liq jarayon. Zamonaviy kompyuter texnikasining yaratilishi va 
takomillashib borishi ―geografik va ekologik axborotlar elektron banki‖ ni 
yaratish va qisqa vaqt ichida, doimo yangilab borish imkonini berdi. 
Bunday ma‘lumotlar geoekologik muammolarning oldini olish va bartaraf 
etishda juda qimmatlidir.