O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

Suyakli baliqlarning miya qutisi. Suyakli baliqlarning bosh skeleti ham akulaning bosh skeleti singari, ikkita asosiy bo'limga: miya qutisi va vistseral skeletga bo'linadi. Suyakli baliqlarning bosh skeleti deyarli faqat suyak to’qimadan tashkil topgan bir qancha ayrim suyaklardan tuzilgan. Miya qutisi bir necha bo'limga bo'linib, bu bo'limlarda bir qancha suyaklar joylashgan. Uning ensa bo'limi ensa teshigini o'rab turadigan to'rtta ensa suyagidan tashkil topgan: katta ensa teshigining pastki qismida toq asosiy ensa suyagi, ikki yon tomonida bir juft yon ensa suyagi va ustida bitta ustki ensa suyagi bo'ladi.
Eshituv bo'limida eshituv kapsulasini tashkil etadigan quloq suyaklari yoki otikalar bor, ular sazan miya qutisining har tomonida to'rttadan joylashgan. Miya qutisining old qismidagi ko'z bo'limida ko'zlararo to’siqni hosil hilishda ishtirok etuvchi suyakli baliqlarning ko'pchiligida tog’ayligicha qoladigan ponasimon suyaklar yoki sfinoidlar yotadi. Chunonchi: toq asosiy ponasimon suyak, juft qanot-ponasimon suyak va juft ko'z-ponasimon suyak bo'ladi. Bu suyaklar ko'zlararo yupqa to’siqqa joylashganligidan ko'p hollarda tajriba vaqtida sinib, buzilib ketadi. Nihoyat, miya qutisining oldingi qismi, ya'ni hidlov bo'limini, odatda, ko'p qismi tog’ay holicha qoladigan hidlov suyaklari tashkil etadi. Bu bo'limda bitta hidlov suyagi bo'ladi. Bu suyaklarning hammasi kelib chiqish jihatidan xondral (birlamchi) suyaklardir. Miya qutisini ustki va ostki tomoidan qoplovchi suyaklar kelib chiqish jihatidan qoplag’ich (ikkilamchi) suyaklardir. Ular dastlab terining biriktiruvchi to’qima qatlamida vujudga kelgan bo'lib, so'ngra terining ostiga, ya'ni bosh skelet tog’ayining ustiga joylashgan. Shulardan miya qutisining ust qismiga juft bosh tepa suyagi, manglay suyagi va burun suyagi, pastki qismida esa katta toq parasfinrid suyagi o'rnashgan. Parasfinoid suyak butun miya qutisi uchun asosiy to’siq vazifasini bajaradi va uning oldida toq dimoq suyagi kam bo'ladi. Yuqorida aytilganlardan tashqari miya qutisining yon tomonida ko'z kosasini har tomonlama halqasimon o'rab olgan mayda ko'z atrof suyakchalari bor, bulardan eng oldingisi ko'z yosh suyagidir (87-rasm).
Vistseral skelet. Suyakli baliqlarning vistseral yoylari kam akulaning vistseral yoylariga o'xshash, jag’ yoyi, til osti va jabra yoylaridan iborat.
Jag’ yoyi birlamchi va ikkilamchi jag’lardan iborat. Birlamchi jag’ xondral suyaklardan tashkil topib, akulaning tanglay-kvadrat va mekkel tog’aylariga tamomila gomologdir. Ustki jag’da ular, oldingi qism uchida joylashgan bir juft tanglay suyak orqasida (pastki jag’ bilan birikkan joyda) bir juft kvadrat suyak dan iborat, bu suyaklarning orasida uchta qanotsimon suyaklar bor; bulardan bittasi keyingi qanotsimon xondral suyak, qolgan ikkitasi qoplag’ich suyakdir. Suyakdor baliqlarda tutib turish funktsiyasini birlamchi jag’ emas, balki qoplag’ich suyaklar, chunonchi, jag’aro juft suyak va ustki juft jag’ suyaklari dan hosil bo'lgan ikkilamchi (so'nggi) jag’ bajaradi. Pastki jag’ tarkibiga uch juft suyak: kvadrat suyak bilan birikadigan va akuladagi mekkel tog’ayiga gomolog bo'lgan xondral go’shuv suyagi, ikkita yangi qoplag’ich element — go’shuv suyagining distal qismini g’ilof kabi qoplab olgan katta tish suyagi kamda go’shuv suyagining orqa burchagiga o'rnashgan kichkina burchak suyagi kiradi (87-rasm).