O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

Skeletining tuzilishi
O’q skeleti (umurtqa poqonasi). Suyakli baliqlarning umurtqa pog’onasi faqat xondral suyaklardan tashkil topgan bir qancha umurtqalar yig’indisidan iborat. Sazanning umurtqa pog’onasi kam faqat tana va dum bo'limlariga bo'linadi, umurtqalar tanasi go’sh botiq amfitsel (umurtqa tanasini har ikkala yuzasi kam ichkariga botib kirgan) tipda, ularning orasida xorda qoldiqlari saqlanib qolgan, xorda qoldiqlari umurtqa tavasini teshib o'tadigan tor kanal-lar orqali bir-biriga qo’shiladi. Tana va dum bo'limlarining umurtqalari tuzilish jihatidan bir-biridan farq hiladi. Tana bo'limi umurtqa tanasining ko'ndalang kesimi yumaloq bo'lib, uning yon tomonlaridan yonbosh o'simtalar chiqadi. Bu o'simtalarga tana bo’shlig’ini ustki tomondangina emas, balki yon va qisman qorin tomondan ham o'rab turuvchi qilichsimon qayrilgan qovurg’alar birikadi, umurtqalarning ustki qismidan ustki yoylar chiqib, ular ustki qiltanoq o'simtalar bilan qo’shiladi. Ustki yoylardan hosil bo'lgan kanalda orqa miya joylashgan (85-rasm).
Dum bo'limi umurtqalarining kam tana va yoy qismlari bo'ladi, biroq ularning ko'ndalang o'simtalari pastga joylashib, pastki yoylarni hosil qiladi va ostki qiltanoq o'simtalari bilan qo’shiladi. Ostki yoylardan hosil bo'lgan kanal gemal kanal deb ataladi va unda dum arteriya va venalari joylashgan. Bundan tashhari, sazanda, ko'pchilik suyakli baliqlarda bo'lgani kabi, yosh tomondan har qaysi qovurg’aga muskullarga o'rnashgan ingichka muskul suyakchasi kelib qo’shiladi, bu suyakchalar qiltanoqlar deb ataladi (86-rasm).


85-rasm. Sazan umurtqa pog’onasi dum bo'limining uzunasiga kesimi: 1 - reduktsiyalangan horda; 2 - umurtqa tanasi; 3 - ustki yoy; 4 - ustki ostis o'simta; 5 - orqa miya kanali; 6 - pastki yoy; 7 - pastki o'simta; 8 - gemal kanal.
8 6-rasm. Sazanning umurtqalari: A - tana, B - dum bo'limlari: 1- umurtqa tanasi; 2 - ko'ndalang o'simta; 3 - qovurg’a; 4 - ustki yoy; 5 - ustki o'simta; 6 - pastki yoy; 7 - pastki o'simta.