O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

71-rasm. Ichi yorilgan tikanli akula: 1 - qorin aortasi; 2 - jigar; 3 - olib keluvchi jabra arteriyalari; 4 - venoz qo'ltigi; 5 - yurak bo'lmasi; 6 - yurak qorinchasi; 7 - o't pufagi; 8 - o't yo'li; 9 - oshqozon; 10 - buyrak; 11 - ingichka ichak; 12 - taloq; 13 -klaoka; 14 - yoqon ichak; 15 - rektal bezi.
Ayirish organi. Amaliy mashg’ulot darsida ko'pincha voyaga yetmagan akuladan foydalanilgani tufayli, uning jinsiy organining tuzilishi bilan to’liq tanishish imkoniyati yo’q.
Buyrak. Barcha tuban umurtqalilarnikiga o'xshash akulalarda xam birlamchi buyrak - mezonefros bo'ladi. U ikkita uzunchoq tanacha shaklida bo'lib, umurtqa pog’onasining ikki yonida tana bo’shlig’ining deyarli ko'krak suzgichlari atrofidan to kloakasigacha cho'ziladi. Har buyrakdan bittadan ingichka siydik yo'li chiqadi. Siydik yo'llari Urg’ochilarda siydik so’rg’ichining va erkaklarda siydik-jinsiy so’rg’ichining tepasidan o'tib kloakaga ochiladi. Buyrakning bu bo'limidagi kanalchalar (yo'llar) birlashib, qorin yuzasining ichki qirg’oqlari bo'ylab o'tadigan urug’ yo'llariga aylanadi. Urug’ yo'llarining keyingi uchlari kengayib, yupqa devorli urug’ pufakchalarini hosil qiladi. Urug’ yo'llari, siydik yo'llari bilan birgalikda siydiktanosil so'rg’ichiga ochiladi (72-rasm).


72-rasm. Erkak akulaning siydik - tanosil sistemasi: 1 - buyrak; 2 - siydik yo'li; 3 - siydik tanosil sistemasi; 4 - chap urug’don (o'ng urug’don ko'rsatilmagan); 5 - urug’ chiqaruvchi kanallar; 6 - urug’ yo'li; 7-8 - urug’ pufagi; 9 - jigar; 15 - kloaka bo’shlig’i; 17 - kopulyativ organ; 18 - qizilo'ngach; 19 - jigar.


Jinsiy sistemasi. Erkak akulaning urug’donlari bir juft. Ular uzunchoq tana shaklida bo'lib, qizilo’ngachning yon qismi, jigarning tagida (kuzatuvchiga nisbatan) joylashgan. Urug’donlardan oq ipga o'xshash ingichka urug’ chiqarish yo'llari boshlanadi (aniq ko'rish uchun urug’donni pinset bilan ko'tarish lozim). Urug’ chiqarish yo'llari buyrakning yuqorigi, odatda, urug’don ortig’i vazifasini bajaruvchi uchiga ochiladi.
E rkaklik jinsiy xujayralari urug’donning kanallarida shakllanadi. Hali yetilmagan spermatozoid urug’ chiqarish yo'li orqali, buyrakning oldingi qismidagi urug’don ortig’iga tushadi va bu erda ular to’liq yetilgach, urug’ pufagiga yig’iladi. Otalantirish vaqtida urug’ pufakchalarining devorlari qisqarib, spermatozoidlarni kloakaga tushiradi, so'ngra bu erdan kopulyativ organ orqali Urg’ochisining kloakasiga to'kiladi. Urg’ochilarining juft tuxumdoni kam qizilo’ngachning ikki yonboshida joylashgan. Juft tuxum yo'llari (myullerov kanallari) esa qorin (ventral) qismida yotadi. Tuxum yo'llarining oldingi uchi jigar atrofidan o'tib, jigarning qorin (ventral) tomonidagi markaziy pallada joylashgan umumiy voronkaga qo’shiladi (73-rasm).