O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Yo‘naltiruvchi proksilar
. Yo‘naltiruvchi proksi – bu proksi-server bo‘lib, u 
bir tarmoqdagi foydalanuvchilarga boshqa tarmoqdagi resurslarga so‘rovlarni 
yuborishga yordam beradi (odatda foydalanuvchi lokal tarmoqda, resurs esa 
Internetda bo‘ladi). 

---

184 
Oddiy proksi-server so‘rov yuborayotgan ishchi stantsiya jarayonini yashirish 
orqali xavfsizlikni taʼminlashga qaratilgan. Bundan tashqari, foydalanuvchi 
seansining boshqa atributlarini yashirish uchun ham foydalanish mumkin. 
Yo
‘
naltiruvchi 
proxy
Internet
Internet
Teskari proxy
17.1-rasm. Yo‘naltiruvchi va teskari proksilar 
Shaffof proksilar
. Shaffof proksilar bu shunday proksi-serverlarki, ular 
foydalanuvchilarga ko‘rinmaydi, yaʼni ularning borligini bilishmaydi. Ular maʼlum 
bir tarmoq segmentining maʼlum bir protokoli bo‘yicha barcha trafikni o‘qiydi. 
Foydalanuvchi jarayoni proksi bilan aloqa qilmaydi, balki resurs serveri bilan 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘lanadi, bu holatda proksi-server ular orasidagi trafikni ushlab 
oladigan "o‘rtadagi odam"ga aylanadi. 
Agar proksi shaffof bo‘lmasa, foydalanuvchilar dasturlari proksi orqali aloqa 
qilayotganini biladi.
Keshlash proksilari
. Nomidan ko‘rinib turibdiki, Keshlash proksilari – bu 
mavjud keshlangan resurs nusxalarini qayta ishlatish uchun qo‘llaniladigan proksi-
serverlar. Agar resursning ilgari keshlangan nusxasi mavjud bo‘lmasa, u resrus 
serveridan yuklab kelinadi, keshda resurs nusxasi saqlanishi mumkin. 
Proksi-serverlarni keshlashning eng muhim jihati bu proksi-serverlarni faqat 
keshlash mumkin bo‘lgan resurslarni keshlashini taʼminlash. Dinamik, muntazam 
o‘zgarib turadigan kontentni keshlash eng yaxshi usul emas, chunki kontentning 

---

185 
aktualligiga taʼsir qilishi mumkin. HTTP javob sarlavhasidagi "cache" atributi orqali 
kontentni keshlash resurs server tomonidan nazorat qilinadi. 
Ko‘pgina hollarda, proksi-serverlarni yo‘naltiruvchi proksi-serverlar keshlash 
vazifasini ham bajaradi.