O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug`bek nomidagi

Hududiy bo'lmagan muxtoriyat

Yaqinda etnik taranglikni hal qilish nazariyasi hududiy bo'lmagan muxtoriyat yoki NTA. NTA so'nggi yillarda mojarolarni keltirib chiqarishi mumkin bo'lgan joylarda etnik ziddiyatlar va shikoyatlarga muqobil echim sifatida paydo bo'ldi. Shu sababli, NTA birlashmaga qaraganda amaliy va davlat qurish echimi sifatida targ'ib qilingan.Shu bilan bir qatorda madaniy bo'lmagan muxtoriyat (NCA) deb nomlanuvchi NTA, ning farqiga asoslanadi jus solis va juss sanguinis, shaxsga nisbatan hudud printsiplari. Bu etnik guruhlarga o'zini o'zi boshqarish va potentsial masalalarni boshqarish bilan bog'liq huquqlarni beradi: cheklovlar: ta'lim, til, madaniyat, ichki ishlar, din va ushbu yo'nalishlarni targ'ib qilish va ko'paytirish uchun zarur bo'lgan ichki tashkilotlar. Federalizmdan farqli o'laroq, etnik guruhlarga titulli sub-davlat tayinlanmagan, aksincha, etnik guruhlar butun shtat bo'ylab tarqalib ketgan. Ularning guruh huquqlari va muxtoriyati davlat ichidagi ma'lum bir hudud bilan chegaralanmaydi. Bu etnofederalizm kabi markaziy holatni susaytirmaslik uchun qilingan.

NTA ning kelib chiqishi marksistlarning asarlaridan kelib chiqqan Otto Bauer va Karl Renner. NTA urushlar davrida ishlagan va Millatlar Ligasi yangi shtatlarda milliy ozchiliklarni himoya qilish qoidalarini qo'shishga intilgan. 1920-yillarda, Estoniya guruhlar va yangi mustaqil davlat o'rtasidagi ziddiyatlarni yumshatish uchun nemis va yahudiy aholisiga ba'zi madaniy muxtoriyat berdi.

Evropada, eng muhimi, ichida Belgiya, NTA qonunlari qabul qilindi va bir mamlakatda parallel institutlar va siyosiy partiyalar yaratildi.Belgiyada NTA federal birlashma tizimiga kiritilgan. Ba'zi etnik nizolarni hal qilish bo'yicha tadqiqotchilar NTA amaliyoti guruh huquqlarini so'ragan etnik guruhning kontsentratsiyasi va kattaligiga qarab ishlatilishini da'vo qilishadi.

Klark kabi boshqa olimlarning ta'kidlashicha, NTAni muvaffaqiyatli amalga oshirish "universal" tamoyillar holatida tan olinishi bilan bog'liq: to'g'ri Qonun ustuvorligi, tashkil etilgan inson huquqlari, ozchiliklar va ularning a'zolariga o'zlarining tili, dini va oziq-ovqat amaliyotlaridan foydalanish kafolatlari va ushbu huquqlarni amalga oshirish uchun kamsitishga qarshi qonunchilik asoslari ko'rsatilgan.Bundan tashqari, NTA o'z maqsadiga muvofiq ishlashi uchun biron bir shaxsni ularning roziligisiz ma'lum bir shaxsga (irqi, jinsi, jinsiy aloqasi va boshqalar kabi) rioya qilishga, aniqlashga yoki ta'kidlashga majbur qilish mumkin emas.