O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

QURILMANING TA’RIFI
Tajriba qurilmasi (1) idishdan va undan chiqib ketadigan ichki diametri d=2.5cm bo‘lgan quvur (2)dan iborat. Quvurda l=170 sm uzunlikdagi to‘g‘ri gorizontal uchastka bor. Uchastkaning boshi va oxirida pezometr (5) o‘rnatilgan. Tajriba davomida quvurdagi suyuqlik harakati barqarorligini ta’minlash uchun suyuqlik satxini o‘zgarmas saqlash maqsadida oqib ketish quvurchasi (3) o‘rnatilgan. Quvurning oxirida o‘lchov idishi (7) o‘rnatilgan. Suyuqlik sarfi quvurning boshi va oxirida o‘rnatilgan (4) va (6) ventil yordamida boshqariladi.
TAJRIBANI O‘TKAZISH TARTIBI

1) Suyuqlik o‘lchash idishi suyuqlik bilan to‘ldiriladi.

2) Jo’mrak ochiladi (6), tajribada suyuqlikning sarfi eng kam bo‘ladigan oqim tartibi o‘rnatiladi. Tajribani (6) ventilni kamida Z xil ochilgan holati uchun bajarish kerak.
3) Har bir tartib uchun quyidagilar aniqlanadi.
A) O‘lchov idishiga kelib tushayotgan suvning hajmi va unga ketgan vaqt t.
B) h₁ va h₂ pezometrlarning ko‘rsatmasi.


TAJRIBA ISHLARINING HISOBI


1) Asosiy uzunlik bo‘yicha 1-1 va 2-2 kesim uchun tuzilgan napor yo‘qotilishini Bernuli tenglamasi bilan topishimiz mumkin:
(4.9)
shunday (4.10)


2) Quvurda suyuqlikning sarfi va uning o‘rtacha tezligi har bir tajriba uchun topiladi:
(sm³/s), (sm/s) (4.11)
3) Darsi-Veysbax tenglamasi yordamida gidravlik qarshilik koeffitsienti topiladi:
(4.12)


4) Qarshilik sohasini topish uchun Re soni hisoblanadi:
(4.13)
5) Nazariy qism uchun uzunlik bo‘yicha gidravlik ishqalanishning aniq sohasini formulasi tanlanadi.
6) O‘lchash natijalari va uning hisoblari 4.2-jadvalida yoziladi.

4.1-jadval

Tartib	Turbulentli
Qarshilik sohasi	Gidravlik tekis quvur	Kvadrat qarshilikdan oldin	Kvadrat qarshilik
Gidravlik tekis quvur
Qarshilik sohasini aniqlash formulasi
Hisoblash formulasining misoli

4.2-jadval

№	Uzunlik bo‘yicha yo‘qotilgan naporni aniqlash			O‘rtacha tezlikni aniqlash				Gidravlik qarshilik koeffitsientini aniqlash
			he	W	t	Q	V		Re	Obl. sopr.
	Sm	sm	sm	Sm^3	s	sm^3/s	Sm/s