O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

Silikat g’isht ishlab chiqarish texnologiyasi

Silikat g’ishtni ishlab chiqarishning texnolo­gik jarayoni tarxida qum qazib olish va uzatish, ohakni maydalash va ezish, qumni mayda­langan ohak bilan aralashtirish va uni avtoklavlarda bug’lash ko’zda tutilgan. Tayyorlangan aralashma qorishtiriladi va dezintegratorlardan (qorish­mani yanada titib, maydalab beruvchi mashina) o’tkazilib aylanma stoldan iborat bo’lgan mexanik pressda qoliplanadi. 

Qoliplangan silikat g’ishtlar yoki buyumlar maxsus aravachalarga terilib, relьslar bo’ylab bug’ qozonlariga (avtoklavga) kirgiziladi. Silikat buyumlar zich (germetik) yopiladigan bug’ qozonlarida 10-16 soat davomida qotadi. Bunday qozonlarga harorati 170-180 ^oS ga yaqin bo’lgan yuqori bosimdagi (8-10 ati) suv bug’i yuboriladi. Bu avtoklav ashyolar texnologiyasini hozirgi zamon talabi­ga mos ravishda takomillashtirish uchun nazariy asos yaratish imkoniyatini beradi (8-rasm). 
Bu sohada ikkinchi jaxon urushidan ke­yingi yillarda sobiq ittifoq olimlari tomonidan ayniqsa, katta muvaffaqiyatga erishil­gan, ularning ilmiy ishlari si­likat buyumlarning avtoklav qattiq­lashish jarayonining aso­siy qonuniyatlarini, bunda vujudga keladigan yangi narsa­lar­ni tarki­bini, silikat ashyolar va buyumlarning xossala­rini o’rganishga imkon beradi. Bunday ilmiy izlanishlar natijasida silikat g’isht ish­lab chiqarish uchun xom ashyo sifatida maydalangan qumdan foydalaniladi.
Sanoat chiqindi­la­rining ko’pgina turlari jo­riy qilindi, (masalan, qora va rangli metal­lurgiya shlak­lari, TES larning kullari, neftelin shlami, asbest sanoati chiqindilari va hokazolar) oddiy sharoitda qovushoq­lik xos­salariga ega bo’lmagan bunday ashyolar avtoklav ishlov berish­da, xom ashyo aralashmasini faol kompanentlariga aylanib, ular asosida yuqori sifatli qurilish ashyolarini olishga im­kon berdi.
Ilmiy, nazariy va eksperimental tadqiqotlarning nati­jalari za­vod amaliyotiga keng joriy qilinmoqda. Industrial quvvatni bundan keyin rivojlantirishning muhim shartlari­dan biri-kapital mablag’­larning samaradorligini oshirish, xalq xo’jaligining barcha soxala­rida jumladan, turar joy binolari va madaniy-maishiy vazifadagi obьektlarni qu­rishda, yangi ishlab chiqarish quvvatlarini amalga oshi­rishd­a va o’zlashtirishdadir.