O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

Nazorat savollari

1. 
   Nafis keramika buyumlariga ta’rif bering?
   
2. 
   Nafis keramika buyumlarining «kupol» keramika buyumlaridan farqi?
   
3. 
   Nafis keramika buyumlarining necha turi mavjud?
   
4. 
   Nafis keramika materiallarining asosiy belgilari qanday?
   
5. 
   Nafis keramika klassifikatsiyasini keltiring?
   
6. 
   Sopol, fayans, chinni so’zlari qanday ma’noni anglatadi? 
   
7. 
   Keramik mahsulotlarga qanday buyum turlari kiradi?
   
8. 
   Keramik buyumlarni ishlab chiqarishda qanday qo’shimchalardan foydalaniladi?
   

6-mavzu. Sopol qurilish buyumlari
Reja

6.1. Sopol buyumlari ishlab chiqarishning qisqacha tarixi .

6.2. Sopol buyumlari va turlari.
6.3. Sopol ishlab chiqarish usullari.


Tayanch so’z va iboralar: sopol mahsulotlar klassifikatsiyasi, tuproqli fayans, ohakli fayans, qattiq fayans yarim chinni, shliker, plastik usul, quriq zichlash. 


6.1. Sopol buyumlari ishlab chiqarishning qisqacha tarixi.

Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan so’ng sopol qurilish ashyolari va buyumlari ishlab chiqarish sanoatida tubdan o’zgarishlar boshlandi. Mustabid davrdan qolgan, zamon talablariga javob bermaydigan, eskirgan texnologiyalarga bo’lgan munosabat o’zgardi.

Qadimgi o’zbek kulolchilik san’atiga asoslangan sopol qurilish ashyolari va buyumlari deganda yarim kristalli ashyoni tushunmoq lozim. Buning uchun tarkibida oson eruvchan temir oksidlari va qiyin eruvchan moddalar bo’lgan tabiiy tuproqni mineral qo’shilmalar bilan qorishtirib tayyorlangan buyumni yuqori haroratda kuydirganda oson eruvchan moddalar erib, qolganlarini o’zaro bog’laydi, natijada sopol hosil bo’ladi. Sopol buyumining erigan qismi (ichki tuzilishidagi) sopol cherepogi deyiladi.
Sopolsozlik keramika sanoatining bir qismini tashkil qiladi. Keramika yunoncha so’z bo’lib, loy, fayans, kuydirilgan material yoxud kulol­chilik buyumi kabi ma’nolarni anglatadi. Keramika mahsuloti deganda tuproq yoki tuproq bilan boshqa tabiiy mineral xom ashyo aralashmasidan suv qo’shib plastik massa olish, uni qoliplash va kuydirish yo’li bilan tayyorlangan texnika, qurilish, xo’jalik yoki san’at buyumi tushuniladi.